Στις 13 Μαρτίου 2011 στην Νταράα, στα νότια της Συρίας, 15 έφηβοι συνελήφθησαν από την αστυνομία ασφαλείας της Συρίας επειδή είχαν γράψει εχθρικά γκράφιτι εναντίον του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ σε σχολικό τοίχο. Οι συλλήψεις οδήγησαν σε μη-βίαιες διαμαρτυρίες στην Νταράα και μέχρι τις 15 Μαρτίου οι διαδηλώσεις είχαν εξαπλωθεί σε άλλες πόλεις της Συρίας. Υπήρχαν κοινωνικές, οικονομικές και οικολογικές συνθήκες στη χώρα που έθεταν τη βάση για τέτοιες διαμαρτυρίες. Η διαφθορά, η ανεργία, η αύξηση του πληθυσμού, οι περιορισμένοι πόροι και ο τεράστιος προϋπολογισμός για τις υπερμεγέθεις δυνάμεις ασφαλείας και τις στρατιωτικές δυνάμεις ήταν τα κύρια εμπόδια για οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Υπήρχε επίσης το πνεύμα της «Αραβικής Άνοιξης» που είχε ξεκινήσει νωρίτερα τον Ιανουαρίου του 2011 θέτοντας το τέλος της κυβέρνησης του Μπεν Άλι στην Τυνησία.
Σε αντίθεση με προηγούμενα κινήματα διαμαρτυρίας στη Συρία, τα οποία βασίζονταν στην θρησκευτική ή εθνοτική, ειδικά κουρδική, ταυτότητα, το κίνημα στις αρχές του 2011 τόνιζε την ενότητα όλων των ανθρώπων και το αίτημά τους για αναγνώριση της αξιοπρέπειάς τους. Οι γυναίκες συμμετείχαν ενεργά. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσω του διαδικτύου χρησιμοποιήθηκαν ευρέως.
Αρκετά γρήγορα οι διαδηλωτές άρχισαν να οργανώνονται σε μικρές και μεγάλες πόλεις. Οι διαδηλωτές άρχισαν να σχηματίζουν τοπικά συμβούλια και να αναλαμβάνουν τοπικά διοικητικά καθήκοντα. Το 2011, η Συρία ήταν ένα αστυνομικό κράτος, αλλά χωρίς επαρκή διαχείριση για τις υπηρεσίες εκπαίδευσης, υγείας και άλλων δημόσιων υπηρεσιών. Η διαχείριση των αγροτικών περιοχών ήταν ακόμη μικρότερη. Η αστική μετανάστευση από την ύπαιθρο ήταν μεγάλη, ιδίως στις μεγαλύτερες πόλεις. Οι ανάγκες κοινωνικών υπηρεσιών δεν ικανοποιούνταν.
Η κυβέρνηση απάντησε σε αυτές τις διαδηλώσεις με αστυνομική και στρατιωτική βία. Μέχρι τα μέσα Απριλίου, μια ειρηνική διαδήλωση στη Χομς κατέληξε σε καταστολή με αρκετούς διαδηλωτές να έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί. Οι συλλήψεις, οι οποίες έπονταν συχνά από βασανιστήρια, έγιναν ευρέως διαδεδομένες. Υπήρχαν 12 διαφορετικά τμήματα των δυνάμεων ασφαλείας και οι φυλακές ήταν υπερπλήρεις. Ενώ υπήρχαν τοπικοί ηγέτες των διαδηλωτών, δεν υπήρχαν εθνικοί ηγέτες. Χωρίς να μπορούν να συλλάβουν ταυτοποιημένους ηγέτες, οι δυνάμεις ασφαλείας συλλαμβάνανε όποιον έμοιαζε με πιθανό ταραχοποιό. Λόγω της αποφασιστικότητας του καθεστώτος να κλείσει το στόμα σε οποιαδήποτε αντιπολίτευση, ο πολιτικός πολιτισμός της Συρίας υποχώρησε μπροστά στον φόβο βάζοντας τέλος στα ανεξάρτητα περιοδικά και τα πνευματικά φόρουμ.
Μέχρι το τέλος του 2011, η κυβέρνηση στρεφόταν όλο και περισσότερο στον τακτικό στρατό για να αντικαταστήσει τις εξειδικευμένες δυνάμεις ασφαλείας που ήταν πολύ λίγες για να αντιμετωπίσουν τις διαμαρτυρίες που εξαπλώνονταν. Οι διαδηλωτές άρχισαν να έχουν όπλα. Κάποιοι από τον τακτικό στρατό που ήταν από το ίδιο υπόβαθρο με τους διαδηλωτές άρχισαν να λιποτακτούν και να παίρνουν τα όπλα τους μαζί τους. Έτσι, η συριακή σύγκρουση μετατράπηκε από μια μη-βίαιη διαμαρτυρία πολιτών σε έναν βίαιο εμφύλιο πόλεμο που οδήγησε σε έναν μεγάλο αριθμό εκτοπισμένων εντός της χώρας και σε έναν μεγάλο αριθμό προσφύγων, ειδικά σε γειτονικές χώρες – όπως την Ιορδανία, την Τουρκία, τον Λίβανο αλλά και τη Δυτική Ευρώπη.
Καθώς εντεινόταν η σύγκρουση, ενεπλάκησαν αρκετοί περιφερειακοί και διεθνείς παράγοντες: η Ρωσία και οι ΗΠΑ, το Ιράν, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, το Ισραήλ, ο Λίβανος με τη Χεζμπολάχ, καθώς και το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Συρίας (ISIS).
Προσπάθειες διαμεσολάβησης έγιναν σχεδόν από την αρχή από τον Αραβικό Σύνδεσμο, από διαμεσολαβητές του ΟΗΕ και ευρύτερες συναντήσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ στη Γενεύη. Ενώ οι διαμεσολαβητές έχουν κάνει λεπτομερείς προτάσεις, κανείς δεν έχει προβεί σε ενέργειες με βάση αυτές τις προτάσεις. Έχουν γίνει επίσης ορισμένες μη κυβερνητικές προσπάθειες διαμεσολάβησης ή τουλάχιστον προσπάθειες για να διατηρηθούν ανοικτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας ή για να διευρυνθούν οι εμπλεκόμενοι, ιδίως με την αύξηση του ρόλου των γυναικών.
Η Association of World Citizens (Ένωση Πολιτών του Κόσμου) συμμετείχε σε ορισμένες από αυτές τις μη κυβερνητικές προσπάθειες, αλλά δεν υπήρξε μεγάλη πρόοδος. Η μεγάλη νύχτα της θλίψης συνεχίζεται, αλλά πρέπει να παρακολουθούμε στενά για μια πιθανή αυγή.
Μετάφραση από τα αγγλικά: Pressenza Athens
