Παράλληλα με την ανακούφιση του τερματισμού του μακρύτερου πολέμου στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία, πρέπει να αναγνωρίσουμε τη φρίκη αυτού που αφήνουμε πίσω στο Αφγανιστάν.

Γράφει η Sonali Kolhatkar*.

Όταν ένας ρεπόρτερ στις αρχές Ιουλίου έθεσε στον Τζο Μπάιντεν μια ερώτηση σχετικά με τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ έσπασε πίσω, λέγοντας: «Θέλω να μιλήσω για χαρούμενα πράγματα, φίλε». Ο Μπάιντεν αποκάλυψε, ίσως ακούσια, ότι η κατάσταση στο Αφγανιστάν δεν είναι ένα χαρούμενο θέμα. Θα μπορούσε να ήταν μια από τις πιο αποκαλυπτικές απαντήσεις από έναν εν ενεργεία Πρόεδρο σχετικά με τον πιο μακρόχρονο πόλεμο στη σύγχρονη ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο Πρόεδρος άλλαξε την εστίασή του, λέγοντας: “Η οικονομία αναπτύσσεται ταχύτερα από οποιαδήποτε στιγμή σε 40 χρόνια, έχουμε έναν αριθμό ρεκόρ νέων θέσεων εργασίας, οι θάνατοι COVID-19 μειώθηκαν κατά 90 τοις εκατό, οι μισθοί αυξάνονται ταχύτερα από οποιαδήποτε στιγμή σε 15 χρόνια και επιστρέφουμε τα στρατεύματά μας στην πατρίδα.” Το τέλος του πολέμου είναι απλώς το κερασάκι στην τούρτα που φαίνεται να δίνει στο αμερικανικό κοινό: προσφέρουμε ένα τέλος στον πόλεμο, επιπρόσθετα της ειρήνης, της ευημερίας και της υγείας που έχουμε στην πατρίδα (ακόμα κι αν αυτά τα επιτεύγματα είναι περισσότερο μάρκετινγκ παρά πραγματικότητα).

Τουλάχιστον, μπορεί κανείς να πιστώσει στον Μπάιντεν τον επίσημο τερματισμό του ρόλου των ΗΠΑ στον πόλεμο, ακόμα κι αν δεν είχε τίποτα ουσιαστικό να πει για την καταστροφή που έχουμε δημιουργήσει εδώ και χρόνια. Μέλη του Προοδευτικού Καυκασιανού Κογκρέσου δήλωσαν ότι «επαινούν τον Πρόεδρο Μπάιντεν για την εκπλήρωση της δέσμευσής του να τερματίσει τον μακρύτερο πόλεμο στην αμερικανική ιστορία» και ερμήνευσαν την απόσυρση των στρατευμάτων των ΗΠΑ ως «ανυπαρξία στρατιωτικής λύσης στο Αφγανιστάν». Να σημειώσουμε ότι δεν έκαναν καμία αναφορά στο ρόλο του Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ομπάμα ως προς την παράταση του πολέμου.

Όσοι αντιτίθενται εδώ και χρόνια στον πόλεμο γνωρίζουν από το 2001 ότι δεν υπάρχει στρατιωτική λύση στη φονταμενταλιστική βία που χρηματοδοτούνταν από τις ΗΠΑ και πλήγωνε εκείνη την εποχή το Αφγανιστάν. Περισσότερη τέτοια βία – που σε μεγάλο βαθμό αυτό που προσέφεραν οι ΗΠΑ για σχεδόν 20 χρόνια – έκανε απλώς τα πράγματα χειρότερα.

Ανακοινώνοντας το τέλος του πολέμου και περιστρέφοντας τη συζήτηση γύρω από όσα θεωρεί «χαρούμενα» θέματα, ο Μπάιντεν τροφοδότησε την «προπαγάνδα της σιωπής» που έχουμε κατά καιρούς αναφέρει με τον James Ingalls στον υπότιτλο του βιβλίου μας Bleeding Afghanistan, από το 2006. Υπήρξε εδώ και πολύ καιρό μια σκόπιμη προσπάθεια να υποβαθμιστούν οι αποτυχίες των ΗΠΑ και να ζωγραφιστεί μια ρόδινη εικόνα ενός πολέμου του οποίου η νίκη ήταν πάντα κοντά.

Αλλά δεν υπάρχει ευτυχές τέλος για τους Αφγανούς, και δεν είχε ποτέ σχεδιαστεί για να υπάρξει.

Στους κατοίκους του Αφγανιστάν, που ήταν ήδη κουρασμένοι από τον ατέρμονο πόλεμο το 2001, υποσχέθηκαν δημοκρατία, δικαιώματα των γυναικών και ειρήνη. Αντίθετα, οι ΗΠΑ προσέφεραν εκλογές, μια θεωρητική απελευθέρωση των γυναικών και απουσία δικαιοσύνης, την ίδια στιγμή που υπερασπίζονταν διεφθαρμένους ένοπλους πολέμαρχους και τις πολιτοφυλακές τους. Προσπαθώντας να τερματίσουν την καταστροφή, οι Αμερικανοί διπλωμάτες αρνήθηκαν να δώσουν χώρο στην (ομολογουμένως ελαττωματική) κυβέρνηση του Αφγανιστάν, που οι ίδιοι είχαν βοηθήσει να οικοδομηθεί ως προπύργιο ενάντια στον φονταμενταλισμό.  Αντ ‘αυτού συμμετείχαν σε ειρηνευτικές συνομιλίες με τους Ταλιμπάν – τον ίδιο «εχθρό» της δημοκρατίας και της ειρήνης που οι ΗΠΑ πέρασαν σχεδόν δύο δεκαετίες πολεμώντας. Τώρα, καθώς οι φονταμενταλιστές μαχητές διεκδικούν περισσότερο έδαφος από ό, τι είχαν υπό έλεγχο εδώ και δεκαετίες, και οι Ταλιμπάν έχουν αρχίσει προβλέψιμα να επιβάλλουν περιορισμούς μεσαιωνικής εποχής στις γυναίκες, οι απλοί Αφγανοί, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, παίρνουν όπλα για να τους πολεμήσουν. Ήταν αυτή η απελευθέρωση που υποσχέθηκαν οι ΗΠΑ στις αφγανές γυναίκες;

Ακόμη και ο τρόπος απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων ήταν τόσο ντροπιαστικός όσο το χάος που αφήνουν πίσω τους οι ΗΠΑ. Το Associated Press ανέφερε ότι ο αμερικανικός στρατός εγκατέλειψε το Bagram Airfield στις αρχές Ιουλίου το βράδυ, αποτυγχάνοντας να συντονιστεί σωστά με τους διοικητές του αφγανικού στρατού που περίμεναν να αναλάβουν. Αφού έφυγαν, ένας «μικρός στρατός λεηλατητών» κυνηγούσε τα εκατομμύρια των αντικειμένων που είχαν χρηματοδοτηθεί από τους αμερικανούς φορολογούμενους και που αφέθηκαν πίσω από τα αμερικανικά στρατεύματα, συμπεριλαμβανομένων μικρών όπλων και πυρομαχικών. Αργότερα, ένας Αφγανός στρατιώτης είπε με πικρία στο AP, «Σε ένα βράδυ, έχασαν όλη την καλή θέληση που έλεγαν ότι είχαν εδώ και 20 χρόνια, φεύγοντας νύχτα και χωρίς να ενημερώσουν τους Αφγανούς στρατιώτες που έκαναν περιπολίες στην περιοχή.»

Οι Αφγανοί έχουν κάθε λόγο να είναι κυνικοί. «Οι Αμερικανοί αφήνουν μια κληρονομιά αποτυχίας, απέτυχαν να συγκρατήσουν τους Ταλιμπάν ή τη διαφθορά», δήλωσε ένας καταστηματάρχης στο Bagram. Ένας άλλος μηχανικός αυτοκινήτων είπε στο Reuters, «Ήρθαν με σκοπό να βομβαρδίσουν τους Ταλιμπάν και να ξεφορτωθούν το καθεστώς τους – αλλά φεύγουν ακριβώς τη στιγμή που οι Ταλιμπάν έχουν τέτοια εξουσιοδότηση, που θα αναλάβουν σύντομα τα ηνία.»

Ο Phyllis Bennis, διευθυντής του New Internationalism Project στο Ινστιτούτο Πολιτικών Μελετών, μου εξήγησε σε μια συνέντευξη ότι υπάρχει πιθανότητα εμφύλιου  πολέμου, αλλά προειδοποίησε: «Νομίζω ότι θα ήταν λάθος να τον δούμε ως νέο εμφύλιο πόλεμο.” Ο Bennis, ο οποίος είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων, συμπεριλαμβανομένης της κατανόησης του ISIS, του νέου παγκόσμιου πολέμου κατά της τρομοκρατίας και του τερματισμού του αμερικανικού πολέμου στο Αφγανιστάν, πρόσθεσε: «Αν συμβεί αυτό, πρόκειται κατά μια έννοια για συνέχιση του ήδη υφιστάμενου εμφυλίου πολέμου».

Τι σημαίνει αυτό το σχόλιο; Ότι τα τελευταία 20 χρόνια, οι ΗΠΑ ουσιαστικά εισήχθησαν σε έναν υπάρχοντα εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των Ταλιμπάν και των φονταμενταλιστών πολέμαρχων της Βόρειας Συμμαχίας που είχαν λάβει προηγούμενα υποστήριξη από τις ΗΠΑ. Οι Ταλιμπάν είχαν κερδίσει αυτόν τον πόλεμο το 1996, «όχι εξαιτίας του εξτρεμισμού των ορισμών τους για το θρησκευτικό δίκαιο, αλλά πέρα από αυτό», δήλωσε ο Bennis. Αλλά το 2001, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ συνέχισαν ουσιαστικά αυτόν τον εμφύλιο πόλεμο βομβαρδίζοντας το Αφγανιστάν και φέρνοντας τους πολέμαρχους της Βόρειας Συμμαχίας στην εξουσία μαζί με μια κυβέρνηση – μαριονέτα στην Καμπούλ.

Μετά από το χαμό 200.000 ζωών και την επένδυση 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, οι ΗΠΑ αφήνουν πίσω σε μεγάλο βαθμό την ίδια βασική δυναμική. Οι περισσότεροι πόλεμοι είναι φάρσες. Αλλά αν υπήρχε ποτέ ένα εγχειρίδιο μελέτης της ματαιότητας του πολέμου, τα 20 χρόνια στρατιωτικής εμπλοκής των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν προσφέρουν ένα “λαμπρό σενάριο”.

Ο πρώην υπουργός Άμυνας Leon Panetta σε ένα κομμάτι γνωμοδότησης στο CNN.com επανέλαβε τον ίδιο κουρασμένο κατάλογο κενών επιτευγμάτων που έχουν κάνει όλοι σχεδόν οι υπερασπιστές του πολέμου: “μίλησε για ίδρυση δημοκρατικής κυβέρνησης, διευρυμένα δικαιώματα για τις γυναίκες, βελτιωμένη εκπαίδευση και επιτυχημένες επιχειρήσεις να διαλυθεί ο πυρήνας της Αλ Κάιντα και να έρθει ο Οσάμα Μπιν Λάντεν ενώπιον της δικαιοσύνης.” Αλλά στη συνέχεια ανέφερε όλους τους τρόπους με τους οποίους αυτές οι φαινομενικές επιτυχίες έχουν υπονομευθεί και είπε ότι ο μόνος τρόπος για να αποτρέψουμε τους Ταλιμπάν από το να προωθήσουν τη μελλοντική βία είναι η «συνέχιση της καταπολέμησης της τρομοκρατίας».

Το στενό φάσμα των ενεργειών που έχουν προσφέρει οι αμερικανικές ελίτ στο Αφγανιστάν κυμαίνεται από την ιδέα του Μπάιντεν να αποσύρει δυνάμεις (προσποιούμενος ότι όλα είναι χαρούμενα), έως μια ατελείωτη στρατιωτική παρουσία σύμφωνα με τον Panetta. Με άλλα λόγια, δεν ήταν ποτέ σχεδιασμένο να έχουν οι Αφγανοί κάποιο ευτυχές τέλος. Ο πόλεμος και ο μιλιταρισμός δεν προσφέρουν μια τέτοια λύση. Δεν μπορεί κανείς να βομβαρδίσει ένα έθνος για να αποκαταστήσει δημοκρατία, δικαιώματα των γυναικών και ειρήνη. Αυτά τα πράγματα χτίζονται εσωτερικά από ιδρύματα, συλλογικότητες, δίκτυα, με την ηγεσία της κοινωνίας των πολιτών απαλλαγμένα από βία. Όταν αυτές οι προσπάθειες γίνονται πρέπει να υπάρχει δέσμευση στη στήριξή τους, τη χρηματοδότησή τους και την καλλιέργειά τους στο χρόνο. Πάνω από 20 χρόνια, οι ΗΠΑ έδειξαν ότι δεν νοιάζονται για τέτοια πράγματα.

Προς τιμήν του, το Προοδευτικό Καυκασιανό Κογκρέσο ζήτησε από τον Μπάιντεν ότι εκτός από την απόσυρση στρατευμάτων, «οι ΗΠΑ πρέπει να στηρίξουν τις προσπάθειες ειρήνης και ανοικοδόμησης στο Αφγανιστάν». Στη δήλωσή τους, ανέφεραν: “ενθαρρύνουμε την κυβέρνηση Μπάιντεν να εφαρμόσει γρήγορα μια πολυμερή διπλωματική στρατηγική για μια περιεκτική, ενδο-αφγανική διαδικασία που θα επιφέρει βιώσιμη ειρήνη”. Ωστόσο, φαίνεται ότι δεν υπάρχει και πολύ όρεξη για τέτοιες λύσεις στη διοίκηση του Μπάιντεν. Και οι Αμερικανοί διατηρούν εν γένει μια αμφιθυμία στο θέμα.

Αν μόνο ο Μπάιντεν, ο Πανέτα και άλλοι είχαν το θάρρος να παραδεχτούν ότι ο πόλεμος στο Αφγανιστάν ήταν τελικά μια άσκηση στην αμερικανική ιμπεριαλιστική ύβρη. Ήταν ένα ακριβό και θανατηφόρο χτύπημα ενός φτωχού έθνους που τόλμησε να φιλοξενήσει μια τρομοκρατική φατρία που επιτέθηκε στις ΗΠΑ, ήταν ένα δαπανηρό μήνυμα στον κόσμο ότι μια επίθεση εναντίον των ΗΠΑ δεν θα μείνει ατιμώρητη. Αυτό είναι το μόνο που είχε σχεδιαστεί να αποδείξει και όταν γράφονται οι ιστορίες του πολέμου, μπορεί κανείς να ελπίζει ότι αυτό θα μείνει σαφές και ξεκάθαρο.

Οι περισσότεροι απλοί Αφγανοί το καταλαβαίνουν αυτό ακόμη και αν ο αμερικανικός λαός δεν μπορεί να το αντιληφθεί. «Πρέπει να λύσουμε το πρόβλημά μας. Πρέπει να διασφαλίσουμε τη χώρα μας και για άλλη μια φορά να χτίσουμε τη χώρα μας με τα δικά μας χέρια», δήλωσε ο στρατηγός Mir Asadullah Kohistani, νέος διοικητής του Bagram Airfield. Ο Sayed Naqibullah, ο καταστηματάρχης που του πήρε συνέντευξη το Reuters, επανέλαβε αυτόν τον ισχυρισμό, λέγοντας: «Κατά κάποιο τρόπο, είμαστε χαρούμενοι που έχουν φύγει… Εμείς είμαστε οι Αφγανοί και θα βρούμε τον δρόμο μας».

Αυτό το άρθρο γράφτηκε από το Economy for All, του Independent Media Institute.

 

* Η Sonali Kolhatkar είναι ιδρύτρια, οικοδέσποινα και εκτελιστική παραγωγός του “Rising Up With Sonali”, μιας τηλεοπτικής και ραδιοφωνικής εκπομπής που προβάλλεται στους σταθμούς Free Speech TV και Pacifica. Είναι συγγραφέας για το πρόγραμμα Economy for All στο Independent Media Institute.

 

Μετάφραση από αγγλικά: Pressenza Athens.