Χάνα Νόιμαν, ευρωβουλεύτρια των Πρασίνων: «Δημιουργούμε μια βιομηχανία όπλων που κερδοφορεί ενώ εξαιτίας της οι άνθρωποι μεταναστεύουν»

Καθώς η συζήτηση για την Αμυντική Ένωση της ΕΕ γίνεται ολοένα και πιο έντονη, οι Πράσινοι φέρνουν πρόταση για την αυστηρότερη ρύθμιση των εξαγωγών οπλικών συστημάτων από την ΕΕ σε τρίτες χώρες. Μιλάει αποκλειστικά στο Reporters United η Γερμανίδα ευρωβουλεύτρια Χάνα Νόιμαν.

11 Οκτωβρίου 2021
Αποστόλης Φωτιάδης

Πρόταση για την υιοθέτηση νέου κανονιστικού πλαισίου που θα ρυθμίζει τις εξαγωγές όπλων από την ΕΕ προς τρίτες χώρες έχει ετοιμάσει και θα παρουσιάσει την Τρίτη 12 Οκτωβρίου η ευρωβουλεύτρια των Πρασίνων Χάνα Νόιμαν. Παράλληλα, η ομάδα των Πρασίνων θα δώσει στη δημοσιότητα δημοσκόποηση για το θέμα στις 27 χώρες της ΕΕ. (Η παρουσίαση θα αρχίσει στις 10 π.μ. ώρα Ελλάδας και θα είναι διαθέσιμη εδώ. Λεπτομέρειες στο τέλος του κειμένου.)

Οι δεσμευτικοί κανόνες και ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο συντονισμού πέρα από θέμα ηθικό, λόγω των συνεπειών που επιφέρουν οι αποφάσεις για τις εξαγωγές, είναι άμεσα και θέμα στρατηγικής. Οι διαφορετικές, και μερικές φορές αντιφατικές, εθνικές αποφάσεις για τις εξαγωγές όπλων υπονομεύουν την πολιτική ικανότητα της ΕΕ να επηρεάζει τις συγκρούσεις στην ευρύτερη περιφέρειά της, και συνεπώς την στρατηγική της αυτονομία. Παραδείγματα είναι οι συμβάσεις συντήρησης στρατιωτικών αεροσκαφών που χρησιμοποιεί η Τουρκία στη Λιβύη, αλλά και οι εξαγωγές στη Σαουδική Αραβία, η οποία εμπλέκεται στον πόλεμο στην Υεμένη.

«Aυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις στο θέμα των εξαγωγών να μην είναι άμεσα συνδεδεμένοι με αυτούς που βγάζουν το κέρδος».

Πρόκειται για μια ανάγκη που προκύπτει επίσης από τα κενά και ατέλειες του συστήματος που ισχύει σήμερα. Οι μηχανισμοί που δημιουργήθηκαν για περισσότερη συνοχή χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο από ορισμένα κράτη μέλη για το μονομερές τους όφελος. Για παράδειγμα τα κράτη μέλη υποχρεούνται να ενημερώσουν την επιτροπή του Συμβουλίου της ΕΕ COARM για τις εξαγωγές όπλων αν αρνηθούν μια άδεια εξαγωγής, έτσι ώστε και άλλα κράτη μέλη να αρνηθούν παρόμοιες εξαγωγές.

Ωστόσο, ορισμένα κράτη μέλη κάνουν κατάχρηση αυτών των πληροφοριών για να επικοινωνήσουν με τον δυνητικό αγοραστή και να προσφέρουν αυτό που έχει αρνηθεί να αδειοδοτήσει άλλο κράτος μέλος (μια στρατηγική που ονομάζεται «under-cutting»).

Η πρόταση των Πρασίνων δεν σκοπεύει να υποκαταστήσει το πού και πώς παίρνονται οι αποφάσεις αδειοδότησης των εξαγωγών, κάτι που η Συνθήκη της ΕΕ καθορίζει ρητά ότι είναι ζήτημα εθνικό. Αλλα να δημιουργήσει ένα πλαίσιο κανόνων για μια πιο αποτελεσματική διαδικασία που θα δεσμεύει όλα τα κράτη μέλη.

Συνέντευξη με τη Χάνα Νόιμαν, ευρωβουλεύτρια των Πρασίνων

H Γερμανίδα Χάνα Νόιμαν είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με την ομάδα των Πρασίνων από το 2019. Είναι πρόεδρος της αντιπροσωπείας του Ευρωκοινοβουλίου για την Αραβική χερσόνησο, αντιπρόεδρος της Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (DORI) και μέλος της υποεπιτροπής για την Άμυνα και την Ασφάλεια (SEDE).

Η Νόιμαν, η οποία έχει κεντρικό ρόλο στη συγκρότηση της πρότασης των Πρασίνων για τον έλεγχο των εξαγωγών όπλων σε τρίτες χώρες, μιλά στο Reporters United, ενόψει της αυριανής παρουσίασης. «Όλοι λένε ότι οι εξαγωγές δεν μπορούν να είναι μέρος της κουβέντας σε επίπεδο Ένωσης. Εμείς λέμε ότι μπορεί και πρέπει να είναι», δηλώνει και ξεκαθαρίζει: «Πρέπει να προχωρήσουμε από την ισχύουσα κατάσταση ώστε αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις στο θέμα των εξαγωγών να μην είναι άμεσα συνδεδεμένοι με αυτούς που βγάζουν το κέρδος».

– Γιατί κάνετε την πρόταση για έλεγχο των εξαγωγών όπλων τώρα, τον Οκτώβριο του 2021;

«Υποστήριξη και διεύρυνση της αμυντικής παραγωγής και του ρόλου της στρατιωτικής βιομηχανίας πρέπει να σημαίνει και αυστηρότερους κανόνες και ευρύτερη δυνατότητα ελέγχου.»

Τα προηγούμενα δύο – τρία χρόνια έχουμε δει μια αύξηση στην συνεργασία μεταξύ κρατών μελών, σε θέματα άμυνας. Δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Άμυνα που προωθεί τη συνεργασία στους τομείς έρευνας και ανάπτυξης, προωθείται η συζήτηση σχετικά με την Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση. Υπάρχουν τόσες πρωτοβουλίες και ταυτόχρονα κανείς δεν συζητά περί διαφάνειας και ελέγχου.

– Οι εξαγωγές οπλικών συστημάτων θεωρούνται από κράτη μέλη με ισχυρά συμφέροντα στο στρατιωτικό βιομηχανικό σύμπλεγμα ως μια αυστηρά εθνική υπόθεση. Τι σας κάνει να εκτιμάτε ότι αυτοί θα δεχτούν να συζητήσουν αυτό που προτείνετε;

Οι λόγοι είναι τρεις:

Πρώτον αυτό που προτείνουμε δεν αφορά νέους κανόνες αλλά αυτά στα οποία που έχουν ήδη δεσμευτεί, μέσω της Διεθνούς Συνθήκης για τον έλεγχο των συμβατικών όπλων (Arms Trade Treaty) και την Κοινή Θέση για τον Έλεγχο των Εξαγωγών Όπλων (Common Position on Arms Exports Controls) που αναθεώρησαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το 2019. Αυτοί οι κανόνες δεν εφαρμόζονται όπως και όταν θα έπρεπε και αυτό πρέπει να αλλάξει.

Δεύτερον, ο νόμος λέει ότι πρόκειται για θέμα εθνικό αλλά όλο και περισσότερο η βιομηχανία άμυνας είναι αποεθνοποιημένη. Πρέπει να μιλάμε για μια ευρωπαϊκή βιομηχανία και για το πως παίρνεις εθνικές αποφάσεις που θα μπορούν να είναι νομικά αποτελεσματικές. Μια σειρά εξαγωγών ειδικών οπλικών συστημάτων ρυθμίζονται σε επίπεδο ενωσιακό. Θα πρέπει να γίνει το ίδιο και για την αγορά που αναφέρεται στα συμβατικά όπλα. Να υπάρξει ένα πλαίσιο ρύθμισής τους σε επίπεδο Ένωσης στο οποίο οι εξαιρέσεις για εθνικούς λόγους να αποτελούν την εξαίρεση.

Τρίτον, η βιομηχανία ζητά όλο και περισσότερα χρήματα, υποστήριξη και συνεργασία από την ΕΕ. Όμως και οι Ευρωπαίοι πολίτες ζητούν περισσότερο έλεγχο. Από την έρευνα που κάναμε είναι σαφές ότι το 75% των Ευρωπαίων πολιτών θέλουν καλύτερη νομοθετική ρύθμιση γύρω από το θέμα.

Εξαγωγές όπλων σε χώρες που βρίσκονται σε πόλεμο/ένοπλες συγκρούσεις                                      Πρέπει ή δεν πρέπει οι χώρες της ΕΕ να πουλούν στρατιωτικά όπλα σε χώρες που είναι εμπλεκόμενες σε πόλεμο ή ένοπλες συγκρούσεις;