«Έχω μείνει άφωνη» είπε μόνο η Μαρία Ρέσσα, συνιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος του Rappler, ενός ανεξάρτητου Φιλιππινέζικου πρακτορείου ειδήσεων, όταν της απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης για το 2021, ένα βραβείο που μοιράστηκε με τον Ντμίτρι Μουράτοφ, συνιδρυτή και συντάκτη της Ρωσικής ανεξάρτητης εφημερίδας, Novaya Gazeta.
Γράφει η Καρίνα Λαγκνταμέο Σαντιλιάν, από το γραφείο μας στις Φιλιππίνες.
Η νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ αποφάσισε να απονείμει το Νόμπελ Ειρήνης του 2021 στη Μαρία Ρέσσα και τον Ντμίτρι Μουράτοφ για τις προσπάθειές τους να διασφαλίσουν την ελευθερία της έκφρασης, προϋπόθεση για τη δημοκρατία και τη διαρκή ειρήνη.
Στην ανακοίνωση Τύπου, η Επιτροπή ανέφερε ότι «Η κα Ρέσσα και ο κ. Μουράτοφ λαμβάνουν το Βραβείο Ειρήνης για τον θαρραλέο αγώνα τους για την ελευθερία της έκφρασης στις Φιλιππίνες και τη Ρωσία. Ταυτόχρονα, είναι εκπρόσωποι όλων των δημοσιογράφων που υποστηρίζουν αυτό το ιδανικό σε έναν κόσμο όπου η δημοκρατία και η ελευθερία του Τύπου αντιμετωπίζουν ολοένα και πιο αντίξοες συνθήκες.»
Επιπλέον, «η ελεύθερη, ανεξάρτητη και βασισμένη στα γεγονότα δημοσιογραφία χρησιμεύει για την προστασία από την κατάχρηση εξουσίας, τις ψεύτικες ειδήσεις και την πολεμική προπαγάνδα. Η νορβηγική επιτροπή Νόμπελ είναι πεπεισμένη ότι η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία της πληροφόρησης βοηθούν στη διασφάλιση ενός ενημερωμένου κοινού. Αυτά τα δικαιώματα είναι κρίσιμες προϋποθέσεις για τη δημοκρατία και την προστασία από τον πόλεμο και τις συγκρούσεις. Η απονομή του Νόμπελ Ειρήνης στη Μαρία Ρέσσα και τον Ντμίτρι Μουράτοφ έχει σκοπό να υπογραμμίσει τη σημασία της προστασίας και της υπεράσπισης αυτών των θεμελιωδών δικαιωμάτων.»
Το ζευγάρι, που ονομάζεται «εκπρόσωποι όλων των δημοσιογράφων που υποστηρίζουν αυτό το ιδανικό», εργάστηκαν ακούραστα για να υπερασπιστούν και να υποστηρίξουν την ελευθερία της πληροφορίας με σταθερή πεποίθηση ότι οι πολίτες έχουν θεμελιώδες δικαίωμα να μαθαίνουν τα γεγονότα σωστά. Ένα δικαίωμα που είναι τόσο κρίσιμο στη σημερινή εποχή, όταν υπάρχουν πολλές ψεύτικες ειδήσεις, παραπληροφόρηση και ψέμματα.
Ποιοι είναι;
Η Μαρία Ρέσσα επαινέθηκε για την προσπάθεια να εκφραστεί ελεύθερα για να «εκθέσει την κατάχρηση εξουσίας, τη χρήση βίας και τον αυξανόμενο αυταρχισμό στη γενέτειρά της, τις Φιλιππίνες».
Η Μαρία Ρέσσα είναι συνιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος του ειδησεογραφικού ιστότοπου, Rappler που ξεκίνησε το 2012. Μέχρι σήμερα, το Rappler έχει 4,5 εκατομμύρια οπαδούς στο Facebook και έχει γίνει γνωστό για τις έξυπνες αναλύσεις και τις σκληρές έρευνες που βασίζονται σε γεγονότα.
Αποκαλύπτοντας την αλήθεια για την εξουσία, το Rappler επέκρινε ανοιχτά τον Πρόεδρο Ροντρίγκο Ντουτέρτε και τις πολιτικές του, δημοσιεύοντας εκτενώς τον θανατηφόρο πόλεμο του λαϊκιστή προέδρου ενάντια στα ναρκωτικά και ρίχνοντας μια κριτική ματιά σε θέματα μισογυνισμού, παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διαφθοράς. Επιπλέον, έχει ερευνήσει προσωπικά και έχει αναφέρει για τη διάδοση της κυβερνητικής προπαγάνδας στα κοινωνικά μέσα.
Η Ρέσσα είναι το πρώτο άτομο από τις Φιλιππίνες που κέρδισε ποτέ το Νόμπελ Ειρήνης. Έγινε στόχος επιθέσεων για την κριτική κάλυψη της οργάνωσης των μέσων ενημέρωσης της κυβέρνησης του Προέδρου Ροντρίγκο Ντουτέρτε και είναι βασικός ηγέτης στον παγκόσμιο αγώνα ενάντια στην παραπληροφόρηση. Υπάρχουν τουλάχιστον επτά ενεργές υποθέσεις που εκκρεμούν στο δικαστήριο κατά του Rappler από τις 10 Αυγούστου 2021. Τον Ιούνιο του 2020, η Ρέσσα και ο πρώην ερευνητής Ρεϋνάλντο Σάντος Τζ. καταδικάστηκαν για συκοφαντική δυσφήμιση στον κυβερνοχώρο. Προς το παρόν, η Ρέσσα και ο Σάντος είναι ελεύθεροι με εγγύηση και έχουν καταθέσει την προσφυγή τους στο Εφετείο. Παρά τις απειλές και την παρενόχληση, το Rappler συνεχίζει να δημοσιεύει καθημερινά αναφορές που βασίζονται σε στοιχεία και γεγονότα και έχει συσπειρώσει γύρω του μια δραστήρια κοινότητα.
Μέχρι σήμερα, η Ρέσσα και το Rappler είναι σταθεροί στη δέσμευση να κρατήσουν την ίδια γραμμή, να αναγκάζουν την εξουσία να λογοδοτεί και να συνεχίσουν τη μάχη της ενημέρωσης.
«Αυτό δείχνει ότι η επιτροπή του Νόμπελ Ειρήνης συνειδητοποίησε ότι ένας κόσμος χωρίς γεγονότα σημαίνει έναν κόσμο χωρίς αλήθεια και εμπιστοσύνη», είπε. Για να παραφράσω τη Ρέσσα σε μια πρόσφατη συνομιλία, τα γεγονότα δημιουργούν αλήθεια και η αλήθεια δημιουργεί εμπιστοσύνη. Απαιτούνται γεγονότα για να λυθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Η αλήθεια γεννά την εμπιστοσύνη που απαιτείται για τη δημιουργία του κόσμου στον οποίο θέλουμε να ζήσουμε.
Ακολουθεί η δήλωση του Rappler για την ανακοίνωση της Επιτροπής Νόμπελ:
Το Rappler τιμάται – και εκπλήσσεται – από το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης που απονέμεται στην διευθύνουσα σύμβουλό μας Μαρία Ρέσσα. Δεν θα μπορούσε να έρθει σε καλύτερη στιγμή – εποχή που οι δημοσιογράφοι και η αλήθεια δέχονται επίθεση και υπονομεύονται. Ευχαριστούμε την Επιτροπή Νόμπελ για την αναγνώριση όλων των δημοσιογράφων τόσο στις Φιλιππίνες αλλά και στον κόσμο που συνεχίζουν να φωτίζουν ακόμα και τις πιο σκοτεινές και σκληρές ώρες. Ευχαριστούμε όλους όσοι συμμετείχαν στον καθημερινό αγώνα για να υποστηρίξουν την αλήθεια και που συνεχίζουν να κρατούν τη γραμμή μαζί μας. Συγχαρητήρια, Μαρία!»
Ο κ. Μουράτοφ, συνιδρυτής και συντάκτης της ανεξάρτητης εφημερίδας Novaya Gazeta, υπερασπιζόταν επί δεκαετίες την ελευθερία του λόγου στη Ρωσία υπό ολοένα και πιο δύσκολες συνθήκες.
Η ανακοίνωση τύπου της Επιτροπής Νόμπελ ανέφερε: «Το 1993, ήταν ένας από τους ιδρυτές της ανεξάρτητης εφημερίδας Novaja Gazeta. Από το 1995 είναι ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας για συνολικά 24 χρόνια. Η Novaja Gazeta είναι η πιο ανεξάρτητη εφημερίδα στη Ρωσία σήμερα, με θεμελιωδώς κριτική στάση απέναντι στην εξουσία. Η δημοσιογραφία και η επαγγελματική ακεραιότητα της εφημερίδας την έχουν καταστήσει σημαντική πηγή πληροφοριών σχετικά με λογοκρινόμενες πτυχές της ρωσικής κοινωνίας που σπάνια αναφέρονται από άλλα μέσα ενημέρωσης. Από την έναρξη λειτουργίας της το 1993, η Novaja Gazeta έχει δημοσιεύσει κριτικά άρθρα για θέματα που αφορούν τη διαφθορά, τη βία της αστυνομίας, τις παράνομες συλλήψεις, την εκλογική απάτη και τα «εργοστάσια τρολ» μέχρι τη χρήση ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων τόσο εντός όσο και εκτός της Ρωσίας.
Οι αντίπαλοι της Novaja Gazeta απάντησαν με παρενόχληση, απειλές, βία και φόνο. Από την έναρξη της εφημερίδας, έξι από τους δημοσιογράφους της έχουν σκοτωθεί, συμπεριλαμβανομένης της Άννα Πολιτκόφσκαγια, που έγραψε αποκαλυπτικά άρθρα για τον πόλεμο στην Τσετσενία. Παρά τις δολοφονίες και τις απειλές, ο αρχισυντάκτης Μουράτοφ αρνήθηκε να εγκαταλείψει την ανεξάρτητη πολιτική της εφημερίδας. Υπερασπίζεται με συνέπεια το δικαίωμα των δημοσιογράφων να γράφουν ό,τι θέλουν για όποιο θέμα θέλουν, αρκεί να συμμορφώνονται με τα επαγγελματικά και ηθικά πρότυπα της δημοσιογραφίας.»
Ο κ. Μουράτοφ αφιέρωσε το βραβείο του στους δημοσιογράφους της Novaya Gazeta που είχαν σκοτωθεί εξαιτίας της δουλειάς τους. Το βραβείο ήρθε μια μέρα μετά την 15η επέτειο από τη δολοφονία της Άννα Πολιτκόφσκαγια – μιας από τις κορυφαίες δημοσιογράφους της εφημερίδας που είχε αναπτύξει κριτική δημοσιογραφία για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Τσετσενία. Πυροβολήθηκε σε ανελκυστήρα στην πολυκατοικία της.
«Δεν μπορώ να πάρω όλα τα εύσημα. Αυτή η βράβευση γίνεται χάρη στη Novaya Gazeta και σε εκείνους που πέθαναν ενώ υπερασπίζονταν το δικαίωμα των ανθρώπων στην ελευθερία του λόγου», είπε στο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Tass.
«Θα αξιοποιήσουμε αυτό το έπαθλο προς το συμφέρον της ρωσικής δημοσιογραφίας την οποία (οι αρχές) προσπαθούν τώρα να καταστείλουν», δήλωσε ο Μουράτοφ στο Podyom, μια δημοσιογραφική ιστοσελίδα. «Θα προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε ανθρώπους που έχουν αναγνωριστεί ως πράκτορες, οι οποίοι τώρα αντιμετωπίζονται σαν βρωμιά και εξορίζονται από τη χώρα».
Οι νικητές του διάσημου βραβείου επιλέχθηκαν μεταξύ 329 υποψηφίων
Γιατί η Επιτροπή Νόμπελ απονέμει το Βραβείο Ειρήνης σε δύο ατρόμητους δημοσιογράφους; Αυτή είναι η πρώτη φορά μετά από 86 χρόνια που το Βραβείο Ειρήνης απονέμεται σε δημοσιογράφους. Ο Γερμανός Καρλ φον Οσιέτσκι το έλαβε το 1935 για την αποκάλυψη του μυστικού μεταπολεμικού προγράμματος εξοπλισμού της Γερμανίας.
Ο Ρέις-Άντερσεν είπε ότι η επιτροπή Νόμπελ έχει σκοπό να στείλει με το βραβείο ένα μήνυμα σχετικά με τη σημασία της σωστής δημοσιογραφίας σε μια εποχή που η τεχνολογία έχει διευκολύνει περισσότερο από ποτέ τη διάδοση ψευδών ειδήσεων. «Διαπιστώνουμε ότι οι άνθρωποι χειραγωγούνται από τον Τύπο και… η δημοσιογραφία υψηλής ποιότητας που βασίζεται σε γεγονότα είναι στην πραγματικότητα όλο και περισσότερο περιορισμένη», είπε στο Reuters.
«Χωρίς την ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία του Τύπου, θα είναι δύσκολο να προωθήσουμε με επιτυχία την αδελφότητα μεταξύ των εθνών, τον αφοπλισμό και μια καλύτερη παγκόσμια τάξη για να επιτύχουμε απέναντι στις προκλήσεις της εποχής μας. Το φετινό βραβείο Νόμπελ Ειρήνης είναι συνεπώς σταθερό στις διατάξεις της διαθήκης του Άλφρεντ Νόμπελ.»
Το Νόμπελ Ειρήνης θα απονεμηθεί στις 10 Δεκεμβρίου, την επέτειο θανάτου του Σουηδού βιομήχανου Άλφρεντ Νόμπελ, ο οποίος ίδρυσε τα βραβεία με τη διαθήκη του το 1895.
