Η εκπαίδευση, ενώ αποτελεί σημαντικός παράγοντας για περισσότερη δικαιοσύνη και βιωσιμότητα, δυστυχώς αποτυγχάνει για εκατομμύρια παιδιά, νέους και ενήλικες, αυξάνοντας την έκθεση τους στη φτώχεια, τη βία και την εκμετάλλευση. Η πανδημία COVID-19 επιδείνωσε μια προϋπάρχουσα κρίση στην εκπαίδευση. Η εξάρτηση από την ψηφιακή τεχνολογία βάθυνε τον αποκλεισμό και τις έμφυλες ανισότητες. Χωρίς διορθωτικά μέτρα, καλύτερη υποστήριξη στους/στις εκπαιδευτικούς και αύξηση της χρηματοδότησης, οι μαθησιακές απώλειες και η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου θα συνεχίσουν να αυξάνονται, αντιστρέφοντας την πρόοδο προς την επίτευξη όλων των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Τον Νοέμβριο του 2021, η Unesco δημοσίευσε μια νέα παγκόσμια έκθεση για το μέλλον της εκπαίδευσης, με τίτλο “Reimagining our futures together: A new social contract for education“. Η έκθεση προετοιμαζόταν δύο χρόνια από μια Διεθνή Επιτροπή με στόχο να λειτουργήσει ως καταλύτης για μια παγκόσμια συζήτηση και ένα κίνημα για τη διαμόρφωση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου για την εκπαίδευση. Πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι συμμετείχαν στην παγκόσμια διαδικασία διαβούλευσης που μορφοποίησε αυτή την πολυαναμενόμενη δημοσίευση ορόσημο, η οποία καλεί για μείζονες αλλαγές στην εκπαίδευση προκειμένου να διορθωθούν προηγούμενες ανισότητες και να ενισχυθεί η ικανότητά μας για συνεργατική δράση προς ένα βιωσιμότερο και δικαιότερο μέλλον.
Η έκθεση προτείνει απαντήσεις σε τρεις θεμελιώδεις ερωτήσεις:
Τι θα πρέπει να συνεχίσουμε να πράττουμε;
Τι θα πρέπει να εγκαταλείψουμε;
Τι θα πρέπει να επανασχεδιάσουμε πιο δημιουργικά;
Το νέο κοινωνικό συμβόλαιο πρέπει να βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις αρχές της μη-διάκρισης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, του σεβασμού της ζωής, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της πολιτισμικής πολυμορφίας. Πρέπει να περιλαμβάνει μια ηθική φροντίδας, αμοιβαιότητας και αλληλεγγύης. Πρέπει να ενισχύσει την εκπαίδευση ως δημόσιο εγχείρημα και κοινό καλό.
Αυτό το νέο κοινωνικό συμβόλαιο, μια υπόρρητη συμφωνία μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας για συνεργασία προς το κοινό όφελος, βασίζεται σε μια επιβεβαιωμένη αλλά και διευρυμένη κατανόηση της εκπαίδευσης ως ανθρώπινο δικαίωμα, δημόσιο εγχείρημα και κοινό καλό. Για να επαναπροσδιορίσουμε τις σχέσεις μεταξύ μας, το συμβόλαιο αυτό απαιτεί παιδαγωγικές της αλληλεγγύης και συνεργασίας που θέτουν στο προσκήνιο τη διαφορετικότητα και τον πλουραλισμό. Απαιτεί επιστημονικούς και ψηφιακούς γραμματισμούς για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης και του διχασμού που μαστίζει κάθε κοινωνία. Για να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τον πλανήτη, η μάθηση πρέπει να ενδυναμώσει τους μαθητές με νοοτροπίες και ικανότητες να τον φροντίζουν μέσω της εκπαίδευσης για την αειφόρο ανάπτυξη. Κρίσιμο αποτελεί να βρίσκονται οι εκπαιδευτικοί στο επίκεντρο της ανανέωσης της εκπαίδευσης. Η πανδημία ανέδειξε περισσότερο από ποτέ τον αναντικατάστατο ρόλο τους. Η παροχή αναγνώρισης και επαγγελματικής υποστήριξης στους εκπαιδευτικούς για συνεργασία και καινοτομία θα επηρεάσει σημαντικά το μέλλον της μάθησης. Τέλος, ο επαναπροσδιορισμός της σχέση μας με την τεχνολογία θα πρέπει να ξεκινήσει από τη διασφάλιση ότι τα ψηφιακά εργαλεία ωφελούν όλους και είναι στην υπηρεσία όλων, ξεκινώντας από τους πιο περιθωριοποιημένους. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός πρέπει να προσανατολίζεται γύρω από την ένταξη και την ποιότητα.
Η ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών, η ενίσχυση της χρηματοδότησης και η παροχή ευκαιριών μάθησης καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής αποτελούν προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου. Αλλά η μετάβαση της εκπαίδευσης στο επίκεντρο του μετασχηματισμού, καθιστώντας τη ουσιαστική για κάθε άτομο συνεπάγεται μια πολιτική και κοινωνική αλλαγή για την ενίσχυση των δημόσιων λειτουργιών της εκπαίδευσης ως κοινής προσπάθειας.
Πηγή: en.unesco.org
Απόδοση/Επιμέλεια: Τομπέα Ελένη
