Αν έλεγα ότι ευθύνεται το Facebook, ο κόσμος θα αναρωτιόταν αν έχω κάποια ψυχική ασθένεια. Αν έλεγα ότι το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα ευθύνονται, οι οικονομολόγοι θα μόρφαζαν, καθώς δεν βρίσκονται καν στο προσκήνιο, τουλάχιστον άμεσα. Αλλά αν επισημάνω την οικογενειακή δυναστεία Ραγιαπάκσε που κυβερνάει το νησί την τελευταία δεκαετία, πολλοί θα συμφωνούσαν (στην πραγματικότητα, οι φίλοι μου από τη Σρι Λάνκα που ζουν στις ΗΠΑ συμφωνούν όλοι σε αυτό το ένα σημείο). Και αν κατηγορήσω την Κίνα και το λεγόμενο επαχθές τους δάνειο που «βομβάρδισε» τη Σρι Λάνκα, τα δυτικά ΜΜΕ θα συμφωνήσουν πλήρως.

Του Δρ. Partha Banerjee

Ωστόσο, είναι όλα τα παραπάνω που ευθύνονται για τη σημερινή κρίση στη Σρι Λάνκα. Στην πραγματικότητα, αν προσθέσουμε στο μίγμα το Ισλαμικό Κράτος και το δημιούργημά τους, τους εξτρεμιστές Ισλαμιστές της Σρι Λάνκα, που σκότωσαν πάνω από διακόσιους ανθρώπους στον Πασχαλινό Βομβαρδισμό του 2019… μεταξύ άλλων.. θα έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα.

Η χώρα έχει εκραγεί, άνθρωποι πεθαίνουν, παιδιά δεν έχουν γάλα, μαθητές δεν έχουν χαρτιά για να γράψουν τις εξετάσεις τους, τα φώτα των δρόμων είναι κλειστά για να εξοικονομήσουν ενέργεια, το ρύζι έχει φτάσει τις 500 ρουπίες Σρι Λάνκα ανά κιλό και χιλιάδες πρόσφυγες είναι έτοιμοι να διασχίσουν τον Πορθμό Παλκ για να βρουν καταφύγιο στην Ινδία, πληρώνοντας μεσάζοντες εκατοντάδες χιλιάδες ρουπίες. Είναι μια μεγάλη ανθρώπινη κρίση που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας.

Ξανά και ξανά, έχουμε δει ότι το Facebook με τον αλγόριθμό του για κόσμια συμπεριφορά ενθάρρυνε ενεργά το μίσος, τη βία και τις φήμες, οδηγώντας σε μαζικές κοινωνικές αναταραχές. Η Σρι Λάνκα δεν αποτελεί εξαίρεση. Όπως και τα κερδοσκοπικά μέσα ενημέρωσης, το Facebook κερδοφορεί με εντυπωσιακές ειδήσεις και με μη-ειδήσεις. Η βαθιά ριζωμένη σύγκρουση της Σρι Λάνκα μεταξύ των Σινχάλα και των Ταμίλ – μια σύγκρουση που οδήγησε στον μακρύ εμφύλιο πόλεμο – δεν έχει εξαφανιστεί. Και η Πασχαλινή Βομβιστική επίθεση, που χρηματοδοτήθηκε από το Ισλαμικό Κράτος, δημιούργησε άλλο ένα στρώμα μεγάλης κοινωνικής αναταραχής, αυτήν τη φορά μεταξύ Βουδιστών και Μουσουλμάνων. Το Facebook επέτρεψε το μίσος και τις φήμες να εξαπλωθούν ανεξέλεγκτα, προκαλώντας μαζική βία. Μάλιστα, η εταιρεία αργότερα ζήτησε συγγνώμη.

Οι Κινέζοι έδωσαν στη Σρι Λάνκα ένα μεγάλο δάνειο και το νησιωτικό έθνος το πήρε αντί να πάει στο ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα. Η «εγγύηση» που απαίτησε η Κίνα ήταν τα έργα που το δάνειο θα χτίσει και να αναδιαρθρώσει, και μια μη εξόφληση τούς βοήθησε να προσαρτήσουν βασικά το λιμάνι Hambantota. Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, συνεπώς, δεν χάρηκαν ποτέ που η χώρα δεν πήγε σε αυτούς για βοήθεια και αντ’ αυτού πήγε στην Κίνα. Τι θα έκανε κάθε ισχυρός δανειστής αν έχανε έναν πιθανό δανειολήπτη; Θα έβρισκαν έναν τρόπο να ανταποδώσουν και να δημιουργήσουν μια κατάσταση έτσι ώστε ο δανειολήπτης να αναγκαστεί να επιστρέψει σε αυτούς αργότερα. Θα φροντίσουν να επιστρέψουν.

Αυτό είναι που συνέβη τώρα. Η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα στράφηκε τώρα στο ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα για τη διάσωση της χώρας. Και σχεδόν κανείς δεν γνωρίζει -διότι δεν υπάρχει ουσιαστικά καμία συζήτηση για το πώς λειτουργούν σε όλο τον κόσμο- ότι το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα θα επιβάλουν το λεγόμενο πρόγραμμα διαρθρωτικής προσαρμογής όταν θα δώσουν το δάνειο. Το πρόγραμμα θα αναλάβει ουσιαστικά τις κυβερνητικές πολιτικές και θα αναγκάσει τη δανειζόμενη χώρα να αναλάβει τη διοίκηση σύμφωνα με τις προσταγές τους. Ποιες είναι οι προσταγές; (1) Ιδιωτικοποίηση της οικονομίας, (2) Περικοπή όλων των προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας υπέρ των πολιτών, (3) Μείωση των φόρων στους πλούσιους, (4) Εξάρθρωση των εργατικών συνδικάτων και (5) Πλήρης απορρύθμιση, με αποτέλεσμα να καταστεί ουσιαστικά ανενεργή η κυβερνητική παρακολούθηση των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Στην Ινδία, βλέπουμε τώρα μια τέτοια απορρύθμιση και ιδιωτικοποίηση, που έχει καταστρέψει την πολυετή λαϊκή οικονομία της Ινδίας, παραδίδοντας τη χώρα σε εγχώριες και ξένες εταιρείες. Το έχουμε δει στην Αργεντινή, την Ελλάδα, τις Φιλιππίνες και πολλά άλλα μέρη.

Πέραν αυτού, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα θα αναγκάσουν τη δανειζόμενη χώρα να υποτιμήσει δραστικά το νόμισμά της. Η Σρι Λάνκα βρίσκεται λίγο πριν τις 300 ρουπίες για ένα αμερικανικό δολάριο. Η Ινδία, λόγω των προαπαιτούμενων του προγράμματος διαθρωτικής προσαρμογής του ΔΝΤ, έφτασε από τις 55 Ινδικές ρουπίες στις 75 ρουπίες σήμερα για ένα αμερικανικό δολάριο — σε μόλις έξι χρόνια. Η κρίση του Πακιστάν έχει υποτιμήσει δραστικά και τη δική του ρουπία.

Για τα επόμενα χρόνια -για την ακρίβεια, για το επόμενο απρόβλεπτο μέλλον- η δανειολήπτρια χώρα θα πέσει σε μια σπείρα όπου θα συνεχίσει να καταβάλλει τα μεγάλα επιτόκια και δεν θα είναι ποτέ σε θέση να αποπληρώσει το κεφάλαιο του δανείου. Και πάλι, δείτε τις Φιλιππίνες, την Ελλάδα, τη Νότια Αφρική… και άλλες χώρες.

Η οικογενειακή δυναστεία των Ραγιαπάκσε της Σρι Λάνκα, τύπου Ίντιρα Γκάντι, με τη δικτατορική τους κυριαρχία στην εξουσία (και την ιδιόρρυθμη μετατόπιση εν μία νυκτί προς τη βιολογική γεωργία, εξοργίζοντας τις εταιρείες λιπασμάτων) έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά. Μάλιστα, ολόκληρο το υπουργικό συμβούλιο της Σρι Λάνκα παραιτήθηκε υπό την πίεση των εξεγερμένων στους δρόμους, εκτός από τους αδελφούς Ραγιαπάκσε, που τυχαίνει να είναι ο πρωθυπουργός και ο πρόεδρος της χώρας (και τα δύο!).

Η Σρι Λάνκα εξαρτιόταν πάρα πολύ από τον τουρισμό της και εξαρτιόταν πάρα πολύ από το ξένο νόμισμα για να πληρώνει για την εισαγωγή βασικών καταναλωτικών προϊόντων. Η νόσος COVID-19 έχει καταστρέψει την τουριστική βιομηχανία και έχει εξαντλήσει το αποθεματικό της σε συνάλλαγμα, όπως και σε παρόμοια μέρη όπως το Μπαλί της Ινδονησίας.

Τώρα, η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Δρ. Partha Banerjee, Εκπαιδευτικός Εργασίας και συγγραφέας, Μπρούκλιν, Νέα Υόρκη.

Μετάφραση από τα αγγλικά: Pressenza Athens