Τα Λυκοτσαρδά- Ποιητές εκ του προχείρου είναι μια ανοιχτή καλλιτεχνική κολεκτίβα με έδρα το Ξηροκάμπι Λακωνίας. Λυκοτσαρδά στη ντοπιολαλιά του Ξηροκαμπίου είναι οι καλικάντζαροι που αναστατώνουν τις ζωές των ανθρώπων με τα πειράγματα και τη φασαρία τους. Όποιοι/ες/α γνωρίζουν, ξέρουν πως σε αυτό το χωριό κάτι μαγικό συμβαίνει που συνδέει ανθρώπους από διάφορα μέρη σε κοινά δημιουργικά πονήματα και πειραματισμούς. Εδώ, λαμβάνει χώρα χρόνια και χρόνια τώρα, μια δια βίου μαθητεία μεγάλων- μικρών στην ύφανση ενός κοινωνικού ιστού μέσα από τους μίτους της οικουμενικής γλώσσας της τέχνης.

Τα Λυκοτσαρδά το λοιπόν, τα συνάντησα κι εγώ μια μέρα! Ανέμελη και εφησυχασμένη, καθώς τραβούσα το δρόμο μου να’ σου τα μπροστά μου να αφηγούνται «Ιστορίες με κακό τέλος/ Παραμύθια για deathάδες». Ε! Αυτό ήταν! Έφεραν τα πάνω κάτω. Από τότε «ακούω» τα παραμύθια αλλιώς, αφού όπως τα ίδια σημειώνουν «όλα τα πρόσωπα των παραμυθιών είναι οι διαφορετικές πλευρές του εαυτού μας. Τα έχουμε μέσα μας, μπορούμε να τα αναγνωρίσουμε».

Μέρες που είναι είπα να σκαρώσουμε μια συνέντευξη μαζί τους, έτσι για να ξέρετε κι εσείς τι να περιμένετε από τα Λυκοτσαρδά σαν βρεθούν στο δρόμο σας!

Για τις απαντήσεις στη συνέντευξη συνέβαλαν τα Λυκοτσαρδά Στέλλα Ρούσση, Τάσος Καπετανάκος, Μαριάννα Μπαγιαμπού, Ντίνα Τυροβολά.

  • Καλησπέρα της αφεντιάς σας!
    Πώς ξεπήδησαν τα Λυκοτσαρδά στον καιρό μας;

Στέλλα: Τα Λυκοτσαρδά γεννήθηκαν στο Ξηροκάμπι μέσα από τις δραστηριότητες, τις παρέες και τα γλέντια μας και συνδέθηκαν με τον τότε Πολιτιστικό Σύλλογο Ξηροκαμπίου.
Εκείνο τον καιρό είχα να παρουσιάσω μια εργασία (στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών) σχετικά με την παράδοση του καρναβαλιού στην Ευρώπη, τα λαϊκά γλέντια και τις επιδράσεις αυτών των καρναβαλικών παραδόσεων και συμβολισμών στο δικό μας Καραγκιόζη. Καταγοητεύτηκα απ’ αυτές τις παραδόσεις κι ένιωσα στο πετσί μου το ότι είμαι η συνέχεια κάτι πολύ μεγάλου, με ρίζες στις αρχές του ανθρώπινου πολιτισμού. (Επίσης είμαι Κοζανίτισσα, όπου υπάρχει μεγάλη καρναβαλική παράδοση). Αυτή η συνέχεια φέρει μόνο την ταυτότητα του Ανθρώπου, δηλαδή δεν παρουσιαζόμαστε ως άτομα κάποιας ηλικίας, εθνικότητας, φύλου κ.λπ., αλλά ως κάποιοι που μοιραζόμαστε την κοινή ανάγκη όλων των ανθρώπων να γιορτάζουν τη ζωή, να δημιουργούν και να καλούν και τους άλλους σε δημιουργία, παρουσιάζοντας τις δικές μας ιδέες.
Τα Λυκοτσαρδά, οι Καλικάντζαροι της ελληνικής παράδοσης εμπεριέχουν πολλούς καρναβαλικούς συμβολισμούς, στο κέντρο των οποίων βρίσκονται όλες οι υλικές μας ανάγκες/ καταστάσεις: το φαϊ, το γαμήσι, ο θάνατος και η αναγέννηση, σ’ ένα κύκλο, όπου αν αποκλείσεις το ένα καταρρέει όλο το σύστημα. Με βάση τέτοιες κι άλλες σκέψεις και συμπτώσεις, θεωρήσαμε ότι το όνομα Λυκοτσαρδά ήταν πολύ ταιριαστό.

  • Στις «Ιστορίες με κακό τέλος/ Παραμύθια για deathάδες» παρουσιάζετε παραμύθια γεννημένα στο σήμερα. Γιατί παραμύθια;

Στέλλα: Γιατί τα παραμύθια βρίσκονταν στα ενδιαφέροντα όλων μας. Εγώ, ως νηπιαγωγός τα θεωρώ μόρφωση, εργαλείο, μαγεία, παιχνίδι….. Είναι ένα είδος, που μου αρέσει να διαβάζω κι έχω μεγάλη ευκολία στο να γράφω τα δικά μου κι επειδή στα Λυκοτσαρδά αρέσει να έχουν δικά τους προϊόντα, με δικές τους πρώτες ύλες (εκτός από τα παραδοσιακά), μας βόλεψαν τα παραμύθια, γράψαμε όλοι και τα αναπαραστήσαμε ή τα αφηγηθήκαμε.

Τάσος: Αυτό που θέλουμε να μοιραστούμε είναι η ανάγκη μας να εκφραστούμε και να δημιουργήσουμε, άλλοτε χρησιμοποιώντας ως μέσο τα παραμύθια, και άλλες φορές το τραγούδι, το θέατρο, την μουσική ή και όλα μαζί.
Στέλλα: Μέσα στην ομάδα ο καθένας είχε το δικό του διακριτό ταλέντο και το προσέφερε. Όλοι μαζί το επεξεργαζόμαστε και συνθέτουμε την παράσταση. Η κάθε παράσταση δεν ξέραμε από την αρχή πώς θέλουμε να είναι, αλλά προέκυπτε σιγά σιγά. Εμφανιζόταν μια ιδέα, π.χ. ένα τραγούδι, ένα παραμύθι ή ακόμα ένα «πλαίσιο» στο οποίο θα βάλουμε υλικό που ήδη υπάρχει και περιμένει κι από ‘κεί ξεκινούσε το ταξίδι! Η κάθε ιδέα δοκιμαζόταν και κρατούσαμε την αγαπημένη εκδοχή. Το διασκεδάσαμε πολύ.

Παραστάσεις 2020- Αφίσα

 

  • Ονομάζεστε και Ποιητές εκ του προχείρου. Τι είναι ποίηση για εσάς;

Στέλλα: «ποιητές εκ του προχείρου» ήταν ένα πετυχημένο ευφυολόγημα του Τάσου, που αμέσως το ενσωματώσαμε! Κι αν σκεφτώ την ποίηση, τη σκέφτομαι πρώτα ως λαϊκό προϊόν και αγαθό. Θαυμάζω απεριόριστα και συγκινούμαι από κάποιους στίχους δημοτικών τραγουδιών ή το έπος του Διγενή Ακρίτα. Υπέροχος απλός και μεστός λόγος, λόγος-ζωγραφιά, από το λαό, για το λαό. Δεν είναι υπέροχο αυτό; Να φτιάχνεις τον πολιτισμό σου και να μιλάς για την πραγματική ζωή με τους πραγματικούς ανθρώπους; Σήμερα έχουμε τηλε-πολιτισμό, όπου κάποιοι αποφασίζουν και δημιουργούν, με αμφίβολα κίνητρα, προσόντα, παιδεία κι οι πολλοί καταναλώνουν από απόσταση. Εμένα αυτό μου φαίνεται πολύ παράξενο. Μου μοιάζει με σοβαρή αδυναμία το να μην μπορώ εγώ η ίδια με τους φίλους μου να φτιάξουμε το δικό μας γλέντι, τα δικά μας τραγούδια, τη δική μας ποίηση. Γιατί όλ’ αυτά σημαίνουν κάτι για ‘μας, μας ενώνουν, μας προκαλούν να πάρουμε τις ιδέες μας, τη σχέση μας (ως ομάδα) και να τους δώσουμε υπόσταση, φωνή, μουσική… γιατί θα ‘θελα να βλέπω συνέχεια τέτοια «στιγμιότυπα» δημιουργικότητας από ομάδες ανθρώπων, με στόχο την επικοινωνία και τη συνεύρεση.

Μαριάννα: Μου αρέσει να σκέφτομαι πως η Ποίηση είναι στα χέρια μας..

Στιγμιότυπο από το τευχάκι με τα κείμενα της παράστασης «Ιστορίες με κακό τέλος/ Παραμύθια για deathάδες» με την υπογραφή στα εικαστικά της Anthos Kosmos.

  • Είστε μια ανοιχτή δημιουργική κολεκτίβα. Ποιες είναι οι εσωτερικές εγγραφές από την εμπειρία σας σε σχέση με τη συνάντηση της μοναχικότητας του δημιουργού με την συλλογικότητα;

Τάσος: Το σημαντικό είναι ότι είμαστε μια παρέα που θέλουμε να μεγαλώσει. Αυτή η παρέα κέντρισε ότι είχε ο καθένας μέσα του και αρχίσαμε να γράφουμε παραμύθια, μουσική, στίχους και να τα παίζουμε όλοι μαζί. Όλα γεννήθηκαν μέσα στην παρέα. Αυτή τα έσπερνε, αυτή τα φίλτραρε, αυτή τα ξεγεννούσε.

Μαριάννα: Η δυναμική μιας ομάδας πολλαπλασιάζει τη δημιουργικότητα που ο καθένας φέρει και δημιουργεί νέα πεδία, απροσπέλαστα στη μονάδα. Η ομάδα είναι ο τόπος όπου τα όνειρα αποκτούν ουσία..

  • Στις «Ιστορίες με κακό τέλος/ Παραμύθια για deathάδες» ανατρέπετε την επωδό: «Κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Τι Λυκοτσαρδά θα ήσασταν άλλωστε….

Στέλλα: Πολλοί οι λόγοι για τα παραμύθια με κακό τέλος. Πρώτα πρώτα, εκείνο τον καιρό θέλαμε να δοκιμάσουμε την αφήγηση με μουσική, όχι μέσα σε θεατρικούς ρόλους, αλλά ως αφηγητές. Είχαμε ένα κοινό ενδιαφέρον για σκοτεινά παραμύθια και πριν αρχίσει η συγγραφή είχαμε διαβάσει πολλά τέτοια: του Τιμ Μπάρτον, παραδοσιακά, όπως οι Χίλιες και μια νύχτες, αλλά και τα παλαιότερα κλασικά παραμύθια, όταν ακόμα απευθύνονταν σε ενήλικο κοινό, είχαν πολύ σπλάτερ. Μ’ αυτή την έμπνευση, αφ’ ενός κι αφ’ ετέρου με τη σκέψη ότι από το αρχαίο θέατρο απουσίαζε παντελώς η ιδέα του χάπι εντ, ξεκινήσαμε. Ξέρετε αν το θέατρο θέλει να είναι λίγο διδακτικό, με τον τρόπο των αρχαίων ή του Μπρεχτ, δεν πρέπει να προσφέρει στο κοινό τη λύτρωση. Οφείλει να αφήσει τον καθένα ν’ αναζητήσει τη δική του λύτρωση από την ιστορία, να κινητοποιηθεί λιγάκι, να μην καταναλώσει απλώς.

Μαριάννα: Μέσα σε μια «σκοτεινή» εποχή, όπως αυτή που ζούμε, το happy end μπορεί να προσφέρει μια παρηγοριά. Ως Λυκοτσαρδά, με τις ιστορίες με κακό τέλος, στοχεύσαμε κάπου αλλού.

  • Προς τι η απόλυτη έλλειψη του περιττού στις παραστάσεις σας;

Στέλλα: Η αφαίρεση προέκυψε ως πάντρεμα αισθητικής και πράξης/δυνατοτήτων. Κατ’ αρχάς όλοι μας στην ομάδα έχουμε μια σχέση με το θέατρο αντικειμένων και κουκλοθέατρο. Εκεί μαθαίνει κανείς ότι οι συμβολισμοί γίνονται αντιληπτοί και λειτουργούν καλύτερα, όταν παρουσιάζονται απλά και γυμνοί από οτιδήποτε περιττό. Επίσης, μας αρέσει τα αντικείμενα να τα χρησιμοποιούμε συμπληρωματικά στα σώματά μας, δηλαδή να εκφράζουμε τα πάντα με το σώμα, τη φωνή, τα μουσικά όργανα και με το «σμήνος», δηλαδή το τι μπορούμε να δείξουμε όλοι μαζί σε σχηματισμούς, είτε σωματικούς, είτε με τη φωνή (χορωδιακούς). Άλλωστε όλοι μαζί εκπαιδευτήκαμε από την αγαπημένη μας δασκάλα, τη Ντίνα την Καφτεράνη, σε τεχνικές θεάτρου είτε δρόμου και κομμέντια ντελ άρτε, είτε με πρότυπα σκηνοθέτες όπως ο Π. Μπρουκ και η Α. Μούνσκιν. Μας αρέσει η αφαίρεση, αλλά επίσης βοηθά στην εύκολη μετακίνηση (είμαστε περιφερόμενος θίασος και φυτρώνουμε εκεί που δε μας σπέρνουν)!

Στίχοι από το τραγούδι «Ότι μέσα σου κρύβεις». Ακούγεται στην παράσταση των Λυκοτσαρδά “Ιστορίες με κακό τέλος”.

 

  • «Χτικιό είναι ο φόβος που φοβάσαι να αγγίξεις» είναι ένας στίχος από το τραγούδι σας: «Ότι μέσα σου κρύβεις».
    Ποιος είναι ο κατεξοχήν φόβος του καιρού μας που είναι ανάγκη να μιληθεί;

Τάσος: Αυτό το τραγούδι γράφτηκε σε εποχή μεγάλης έντασης, θα μπορούσε και να λεγόταν και ύμνος στον φόβο. Ο φόβος είναι τροχοπέδη για τα πάντα και νομίζω ότι οι βασικοί φόβοι μας είναι διαχρονικοί και συνδέονται με το τι ξημερώνει αύριο σε εμάς και στους αγαπημένους μας.

Στέλλα: Ο φόβος του φόβου. Ο φόβος είναι το καλύτερο εργαλείο χειραγώγησης. Λέει ο Αγγελάκας σ’ ένα τραγούδι του:
Από δω και πάνω δε ρωτάω άλλο πια
τι ζητώ πού πάω και ποιος να ’μαι.
Από δω και πάνω σταματώ τις προσευχές,
από δω και πάνω δε φοβάμαι.
Αυτό το «πάνω» πρέπει να ψάξουμε, όλοι μαζί. Και να σταματήσουμε να φοβόμαστε. Τι άλλο να πάθουμε δηλαδή;

Μαριάννα: Ο φόβος της μοναξιάς και της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Πώς να αντέξεις μόνος; Πώς να βρεις τη δύναμη να ανταπεξέλθεις μέσα στην αβεβαιότητα για τα όσα έρχονται;
Αν υπάρχει ελπίδα αυτή βρίσκεται στην Αλληλεγγύη.

Η πρώτη παράσταση

  • Ως Λυκοτσαρδά έρχεστε από τα βάθη του καιρού και ως ποιητές εκ του προχείρου ποιείτε το σήμερα. Πώς θα ορίζατε το «χρόνο»;

Τάσος: Σε ένα τραγούδι μας λέμε «Χρόνε πώς να σου κρυφτώ, με ξεγελάς πως θα ’μαι για πάντα και με πουλάς». Από μία άποψη ο χρόνος είναι ένα καμπανάκι που μας ξυπνάει από την ψευδαίσθηση ότι είμαστε αθάνατοι.

Μαριάννα: Ο χρόνος είναι το μέσο για το ταξίδι της ζωής μας.

Στέλλα: Ο χρόνος είναι ένα συνεχές χτίσιμο. Χτίζουμε τους εαυτούς μας, τις εμπειρίες μας, τις σχέσεις μας, την ιστορία μας, σταματάμε, παίρνουμε ανάσα, κοιτάζουμε πίσω και πιο πίσω και συνεχίζουμε το χτίσιμο. Μου ‘ρθε στο μυαλό το ινδικό Μαντάλα: οι άνθρωποι βάφουν την άμμο και με τα διάφορα χρώματα, κόκκο κόκκο, φτιάχνουν περίτεχνα σχέδια, σαν κέντημα, πάνω σ’ ένα δάπεδο. Μπορεί να τους πάρει μήνες να το ολοκληρώσουν. Μόλις τελειώσουν, το θαυμάζουν και το διαλύουν! Και πάλι απ’ την αρχή. Αυτό είναι χρόνος.

  • Πού μπορεί κανείς να συναντήσει τα Λυκοτσαρδά το 2021;

Μαριάννα: Κατ’ αρχήν στις καρδιές μας. Στις δημιουργίες μας, ως θραύσματα ή ως αυτούσια έργα. Κυρίως στις εμπνεύσεις της στιγμής και τις συναντήσεις. Στις παρέες μας.

Τάσος: Θα μας βρείτε μπροστά σας ?

Φωτογραφίες: Λυκοτσαρδά- Ποιητές εκ του προχείρου