Ένας ανθρωπιστής φίλος, ο Κένεθ Καούντα, ο τελευταίος από τους πρωτοπόρους της ανεξαρτησίας από την αφρικανική αποικιοκρατία, 1924-2021
Γνώρισα τον ΚΚ, όπως τον αποκαλούσαν με αγάπη στη Ζάμπια, το 1989 όταν συνόδευσα τον Σίλο (Μάριο Ροντρίγκεζ Κόμπος) στην επίσημη επίσκεψή του στη Λουζάκα ως φιλοξενούμενο του προέδρου.
Ο Σίλο, ιδρυτής του ρεύματος σκέψης που είναι γνωστό ως Οικουμενικός Ανθρωπισμός, είχε μόλις συμμετάσχει στην ίδρυση της Ανθρωπιστικής Διεθνούς στη Φλωρεντία της Ιταλίας, την προηγούμενη εβδομάδα.
Η αντιπροσωπεία μας αποτελείτο από τον Σίλο, τον Φούλβιο ντε Βίτα και εμένα, και μείναμε στη Λουζάκα για 3 μέρες ως επίσημοι προσκεκλημένοι του προέδρου.
Ο Καούντα είχε στείλει τον πρεσβευτή του στη Ρώμη για να τον εκπροσωπήσει στην ιδρυτική εκδήλωση της Ανθρωπιστικής Διεθνούς, έχοντας αναλάβει να διοργανώσει την επίσκεψη στη Λουζάκα.
Ο Καούντα αυτοπροσδιοριζόταν ως ανθρωπιστής, απορρίπτοντας τη βία και διαδραμάτισε βασικό ρόλο στον αγώνα κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, παρέχοντας άσυλο και προστασία στο Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ANC) και τους ηγέτες του, μέχρι την απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα μετά από 27 χρόνια στη φυλακή φρούριο της Νήσου Ρόμπεν και σε άλλες φυλακές.
Ο Καούντα μοιράστηκε πολλές ώρες συνομιλίας με τον Σίλο, που τον απαθανάτισε σε μια περιγραφή με τον τίτλο «Καούντα», στο έργο του «Η Μέρα του Φτερωτού Λιονταριού», που περιείχε τις εντυπώσεις του από την επίσκεψη.
Βίντεο στα ισπανικά
Ο Καούντα, ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Δημοκρατίας της Ζάμπια το 1964, παρέμεινε στην εξουσία για 27 χρόνια μέχρι το 1991, έχοντας ηγετικό ρόλο στον de facto πολιτικό αγώνα ενάντια στην κυβέρνηση της λευκής μειονότητας στη Νότια Αφρική. Το 1991, ζήτησε πολυκομματικές εκλογές στη Ζάμπια, μετά την απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα και την υπογραφή συμφωνιών και διαβεβαιώσεων από την κυβέρνηση του απαρτχάιντ για εξαγγελία δημοκρατικών εκλογών για πρώτη φορά.
Το θεμελιώδες έργο είχε γίνει, με τον Μαντέλα επικεφαλής, η απελευθέρωση του τελευταίου αποικιοκρατικού οχυρού στη Νότια Αφρική είχε διασφαλιστεί.
Ο ΚΚ αποσύρθηκε ήσυχα και αφιέρωσε την τελευταία περίοδο της ζωής του στον αγώνα κατά του AIDS και άλλων φιλανθρωπικών σκοπών στη Ζάμπια, μια από τις χώρες με τα υψηλότερα κρούσματα της νόσου στην Αφρική.
Μετά τη σύντομη επίσκεψή μας στη Λουζάκα το 1989, δεν είδα ξανά τον ΚΚ μέχρι το 1997.
Ήμουν πάντα περίεργος να μάθω περισσότερα γι’ αυτό το σύμβολο του αγώνα κατά της αποικιοκρατίας, που μοιραζόταν μια ανθρωπιστική φιλοσοφία από άλλες πτυχές εμπειριών.
Κατά τύχη είδα μια διαφήμιση για μια διάλεξη του Καούντα στο Methodist Hall στο Λονδίνο. Αποφάσισα να προσπαθήσω να τον ξαναδώ και έτσι να συμπληρώσω τις γνώσεις μου για αυτήν την εξαιρετική φιγούρα που είχα δει κατά τη σύντομη επίσκεψή μου στη Λουζάκα πριν από χρόνια.
Δεν είχα εισιτήρια και η αίθουσα ήταν γεμάτη, πλησίασα την πόρτα, η οποία εκείνη τη στιγμή άνοιξε και εμφανίστηκε ο ΚΚ ακολουθούμενος από προσωπικό ασφαλείας, κατευθυνόμενος προς την τουαλέτα. Το θεώρησα ευοίωνο και τον περίμενα να επιστρέψει. Εκεί τον σταμάτησα και συστήθηκα γρήγορα ως Γραμματέας της Ανθρωπιστικής Διεθνούς, υπενθυμίζοντάς του την επίσκεψή μας στη Ζάμπια.
Σταμάτησε, με κοίταξε και είπε, ναι, θυμάμαι… έδωσε οδηγίες στους συντρόφους του να μου δώσουν τις πληροφορίες και κανονίσαμε να συναντηθούμε την επόμενη μέρα στο ξενοδοχείο του, επιστρέφοντας πίσω στη γεμάτη αίθουσα.
Η συνάντησή μας ήταν εγκάρδια, με χιούμορ και συμπάθεια. Ανταλλάξαμε ορισμένες από τις εμπειρίες των τελευταίων ετών. Ήθελε να μάθει για τον Σίλο και την πρόοδο του Ανθρωπισμού και της Διεθνούς, μιλήσαμε για την ενσωμάτωση του Ηνωμένου Εθνικού Κόμματος Ανεξαρτησίας της Ζάμπια (UNIP) στη Διεθνή, τις αλλαγές στην παγκόσμια κατάσταση… μετά από μερικές ώρες, ήμασταν σαν παλιοί συνάδελφοι στο δρόμο του αγώνα για την ανθρώπινη ελευθερία.
Διερευνήσαμε τις δυνατότητες συνεργασίας της Διεθνούς με την πιθανή επιστροφή στην εξουσία του κόμματός του σε μια διεφθαρμένη και διχασμένη Ζάμπια υπό την κυβέρνηση του Φρέντερικ Τσιλούμπα.
Αυτή ήταν η πρώτη από μια σειρά επισκέψεων του ΚΚ στο Λονδίνο εκείνη τη χρονιά καθώς και τις επόμενες, όπου συναντιόμασταν συχνά και προσπαθούσαμε να υποστηρίξουμε τις επαφές του με πολιτικούς και επιχειρηματικούς παράγοντες που θα μπορούσαν τελικά να διευκολύνουν μια πιθανή επιστροφή του UNIP στην εξουσία.
Επίσκεψη του Καούντα στο Ίδρυμα ανθρωπισμού και ανάπτυξης στο Λονδίνο το 1998.
Ο ΚΚ φυλακίστηκε με ψευδείς κατηγορίες περί προδοσίας. Η εθνικότητά του τέθηκε σε διαθεσιμότητα, με το πρόσχημα ότι γεννήθηκε έξω από τα σημερινά εδάφη της Ζάμπια, και ο γιος του σκοτώθηκε σε μια υποτιθέμενη απόπειρα ληστείας.
Αδυνατώντας να εγγυηθεί την ασφάλειά του στη Ζάμπια, ο ΚΚ εγκαταστάθηκε στη Ζιμπάμπουε υπό την προστασία του Ρόμπερτ Μουγκάμπε.
Ο Καούντα ήταν ένας καλός, γενναίος και συνεπής άνθρωπος σε έναν ταραχώδη και βίαιο κόσμο στο τέλος της αφρικανικής αποικιοκρατίας. Ποτέ δεν τον άκουσα να μιλάει με βία ή μνησικακία. Πιστός στις αρχές του, νηφάλιος και έντιμος, άφησε για τις μελλοντικές γενιές στην Αφρική και τον κόσμο, όπως ο Νέλσον Μαντέλα, ένα μη-βίαιο, ανθρωπιστικό και εμπνευστικό πρότυπο.
Μετάφραση από τα αγγλικά: Pressenza Athens
