Η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP26) στη Γλασκώβη από τις 31 Οκτωβρίου έως τις 12 Νοεμβρίου μπορεί να είναι η πιο σημαντική διάσκεψη για το κλίμα όλων των εποχών. Η μοίρα του πλανήτη είναι στις συζητήσεις.

Πριν από αυτό το σημαντικότατο γεγονός, εκατοντάδες επιστημονικές εργασίες απέδειξαν το ανησυχητικό γεγονός ότι το κλιματικό σύστημα έχει σπάσει, θέτοντας σε κίνδυνο κάθε ζωή. Το γεγονός αυτό υποστηρίζεται από τη Συμμαχία Παγκόσμιων Επιστημόνων με πάνω από 15.000 υπογράφοντες από 160 χώρες για την υποστήριξη της ακόλουθης δήλωσης: Οι επιστήμονες παγκοσμίως προειδοποιούν για την επείγουσα κατάσταση ως προς το κλίμα – World Scientists Warning of a Climate Emergency.

Όπως συμβαίνει, η διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα θέτει το νεοφιλελεύθερο σήμα του καπιταλισμού σε δημόσια δίκη. Το νεοφιλελεύθερο σήμα του καπιταλισμού της «ελεύθερης αγοράς» απέτυχε παταγωδώς να αντιμετωπίσει το ζήτημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αποτυγχάνοντας έτσι να υποστηρίξει τον πολιτισμό γενικότερα.

Οι επαγγελματίες του ελεύθερου μάρκετινγκ θα υποστηρίξουν ότι η ηλιακή, η αιολική, η ξυλώδης βιομάζα, η παλιρροιακή, η υδροηλεκτρική και η γεωθερμία επιδεικνύουν πραγματική πρόοδο στο πλαίσιο μιας γενικευμένης ανταπόκρισης της ελεύθερης αγοράς στην υπερθέρμανση του πλανήτη, ειδικά  με τον ήλιο, τον άνεμο και τη βιομάζα. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, αυτές οι «πράσινες διορθώσεις» δεν είναι παρά  δράσεις τύπου “να ‘χαμε να λέγαμε”.

Ειδικό ενδιαφέρον έχει η ΕΕ, καθώς και τα εταιρικά δασοκομικά συμφέροντα, καθώς βρίσκονται σε μια σχέση αγάπης με την ξυλώδη βιομάζα ως σημαντικό παράγοντα στο καθαρό μηδέν (net zero), αλλά μήπως η ξυλώδης βιομάζα είναι χειρότερη από τον άνθρακα;

  • Η εισροή 1/3 επιπλέον δέντρων θα αγόραζε χρόνο στην ανθρωπότητα προσθέτοντας 20 χρόνια για την επίτευξη των κλιματικών στόχων (ETH Zurich).
  • Για κάθε 1% που προστίθεται στην τρέχουσα παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας των ΗΠΑ από δασική βιομάζα, απαιτείται μια επιπλέον αύξηση 18% στη δασική συγκομιδή των ΗΠΑ (Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ).
  • Ο άνθρακας εκπέμπεται στη διαδικασία καύσης της βιομάζας, με αποτέλεσμα την καθαρή αύξηση του CO2 (μελέτη του Πανεπιστημίου Κολούμπια).
  • Οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ξυλώδη βιομάζα παράγουν στην πραγματικότητα περισσότερο CO2 λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη από τις μονάδες ορυκτών καυσίμων (Earth Institute).
  • Κάθε μεγαβατώρα ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ξύλο παράγει περισσότερο CO2 από ό,τι αν ο σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είχε παραμείνει με καύση άνθρακα. (John Sherman, Complex Systems Analysis, MIT).
  • Εάν αφήσουμε μερικά από τα δάση μας να αναπτυχθούν, θα μπορούσαμε να αφαιρέσουμε επιπλέον 10% έως 20% από αυτό που εκπέμπουμε κάθε χρόνο. Αντίθετα, πληρώνουμε επιδοτήσεις για να κάνουμε τους ανθρώπους να τα κόψουν, να τα κάψουν στη θέση του άνθρακα και να τον μετρήσουν ως μηδενικό άνθρακα. (Bill Moomaw, συν-συγγραφέας της έκθεσης IPCC που έχει βραβευτεί με Νόμπελ Ειρήνης).
  • Ο Moomaw ηγήθηκε μιας ομάδας 800 επιστημόνων που ζήτησαν από την ΕΕ να «τερματίσει την ενίσχυση της βιομάζας» τον Ιανουάριο του 2018. Η Επιτροπή της ΕΕ ψήφισε να παραμείνει η βιομάζα στον κατάλογο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας 6 μήνες αργότερα (Ιούνιος 2018), με την υποστήριξη των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Εν τω μεταξύ, προχωρώντας και πέρα ​​από τη βλακεία της ΕΕ να αγκαλιάζει τη δασοκομία σε ένα ψεύτικο σχέδιο net – zero, σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι επιδοτήσεις για ορυκτά καύσιμα, που ρίχνουν λάδι στη φωτιά της κλιματικής κρίσης, ανήλθαν συνολικά σε 5,9 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2020, ως ορυκτά καύσιμα αντιστοιχούν στο 84% ή στην παγκόσμια πρωτογενή ενέργεια (το ίδιο % με πριν από 50 χρόνια) σύμφωνα με τη Στατιστική Επιθεώρηση της ΒΡ για την Παγκόσμια Ενέργεια 2020. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΔΝΤ, αυτό είναι 11 εκατομμύρια δολάρια κάθε λεπτό σε επιδοτήσεις που αυξάνονται τον καπνό, στέλνοντας CO2 προς τον ουρανό. (Πηγή: Η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων παίρνει επιδοτήσεις 11 εκατομμυρίων δολαρίων το λεπτό, IMF Finds, The Guardian, 6 Οκτωβρίου 2021).

Όλα τα παραπάνω σημαίνουν ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες του μάρκετινγκ στέκονται σε πολύ ασταθές έδαφος όταν ισχυρίζονται πως έχουν το οποιοδήποτε σοβαρό ενδιαφέρον για τη ρύθμιση του κλίματος. Οι επιχειρηματικές πρωτοβουλίες “να ‘χαμε να λέγαμε” αποδεικνύονται αδύναμες, ειδικά μετά από δεκαετίες επί δεκαετιών γνώσης που εισέρχεται σε κοινό και ειδικούς για το τρομακτικό μέγεθος της απειλής της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η σοβαρότητα της κατάστασης είναι ανοιχτό μυστικό εδώ και δεκαετίες. Γεγονός είναι ότι σε αυτό το έργο ο χαρακτήρας που λέγεται κος Νεοφιλελεύθερος δεν έχει κάνει καλά τη δουλειά, αντίθετα έχει επιδεινώσει την κατάσταση.

Όταν τα έθνη του κόσμου συγκεντρώνονται κάτω από το ίδιο λάβαρο για τον ίδιο σκοπό στις διασκέψεις του ΟΗΕ για το κλίμα, ουσιαστικά ανταποκρίνονται στην αποτυχία της «ελεύθερης αγοράς» να παράσχει καθοδήγηση ή ανησυχία ή προληπτική παρέμβαση, εκτός από τις συμβολικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ ο γορίλας με τα ορυκτά καύσιμα συγκεντρώνει το 84% της πρωτογενούς ενέργειας. Τα στοιχεία παραγωγής ορυκτών καυσίμων βρίσκονται στη διάθεση όλων, και δείχνουν το ατμοσφαιρικό διοξείδιο στα 414 ppm, κάθε χρόνο σε υψηλότερο σημείο, ποτέ σε χαμηλότερο.

Όπως είναι λογικό, το ζήτημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι παγκόσμιο και απαιτεί τη συγκέντρωση του κόσμου. Όμως, ο κος Νεοφιλελεύθερος προτιμά τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς, να αφήσουμε το αόρατο χέρι της αγοράς να αποφασίσει, ως το πιο αποτελεσματικό μέσο για την επίτευξη της ανθρώπινης προόδου μέσω του σκληροτράχηλου ατομικισμού αντί μιας συλλογικής προσπάθειας. Η πολιτική αυτή συμπληρώνεται από τους λιγότερους δυνατούς κανονισμούς και τη μεγαλύτερη κυβερνητική λιτότητα. Η Ακροδεξιά άλλωστε πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση στην Αμερική.

Ωστόσο, η διόρθωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη απαιτεί τη συνένωση παγκόσμιων συμφερόντων απλώς και μόνο επειδή είναι παγκόσμιο πρόβλημα, όχι τοπικό, ούτε περιφερειακό, ούτε εθνικό. Είναι διεθνές! Όμως ο νεοφιλελευθερισμός δεν συνδυάζει κοινά συμφέροντα. Η ανταγωνιστικότητά του κατακερματίζει εγγενώς τα κοινά συμφέροντα, την ίδια στιγμή που ρίχνεται στην παγκόσμια μάχη για τα κέρδη.

Ο Ντέιβιντ Ατένμπορο, μιλώντας ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ τον Φεβρουάριο του 2021, είπε ότι η κλιματική αλλαγή είναι: «Η μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια που έχουν αντιμετωπίσει ποτέ οι σύγχρονοι άνθρωποι… Αν συνεχίσουμε στο σημερινό μας μονοπάτι, θα αντιμετωπίσουμε την κατάρρευση όλων όσων μας παρέχουν την ασφάλειά μας .»

Συνέχισε λέγοντας ότι απαιτούνται απαράμιλλα επίπεδα παγκόσμιας συνεργασίας, πράγμα που σημαίνει ότι θα είναι απαραίτητο να «αναγκαστούν οι χώρες να αμφισβητήσουν τα οικονομικά τους μοντέλα», ως ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης του ζητήματος. (Πηγή: Δελτίο Τύπου του ΟΗΕ, Συμβούλιο Ασφαλείας, SC/14445, 23 Φεβρουαρίου 2021)

Όλα αυτά προκαλούν δύο σχετικά ερωτήματα: Τι διακυβεύεται στο COP26 και τι ρόλο παίζει το νεοφιλελεύθερο σήμα του καπιταλισμού;

Όσο για το τι διακυβεύεται στο COP26, ο Δρ Jason Box (καθηγητής παγετωνολογίας, στο Γεωλογικό Ινστιτούτο Δανίας και Γροιλανδίας), ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες του κλίματος στον κόσμο, συζητώντας πρόσφατα για την υπερθέρμανση του πλανήτη και πώς αλλάζει καταστροφικά τα καιρικά πρότυπα, είπε: «Τα τελευταία 50 χρόνια, βρίσκουμε μια ολοένα και πιο ακριβή ιστορία για το πώς ξετυλίγεται το αρκτικό κλίμα. Είναι η αιχμή της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής, επειδή η Αρκτική θερμαίνεται τρεις φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο, και αυτό αλλάζει άμεσα τα καιρικά μοτίβα όπου οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη».

Λόγω της εξαφάνισης του μεγαλύτερου μέρους του οικοσυστήματος της Αρκτικής, τα αεριωθούμενα ρέματα στα 5-9 μίλια πάνω αντιδρούν με έναν παράξενο απρόβλεπτο τρόπο, μεταμορφώνονται σε πολικές δίνες που βυθίζονται και παραμένουν κολλημένες για παρατεταμένες χρονικές περιόδους, αλλάζοντας τη ροή του καιρού, προκαλώντας τεράστιες πλημμύρες, έντονες ξηρασίες και τσουχτερά κύματα κρύου, καθώς και σταθερούς θόλους θερμότητας, που προκαλούν υψηλές θερμοκρασίες, αλλά μπορούν επίσης να τροφοδοτήσουν βίαιες καταιγίδες και να πυροδοτήσουν επικίνδυνες πυρκαγιές. Αυτό συμβαίνει σε όλο το βόρειο ημισφαίριο και δεν είναι φυσιολογικό.

Αυτά τα παρατεταμένα καιρικά μοτίβα επιβαρύνουν αρνητικά τα μεσαία γεωγραφικά πλάτη. Για παράδειγμα, η έντονη ζέστη στο Σιάτλ όπου οι άνθρωποι δεν χρειάζονταν ποτέ στο παρελθόν κλιματισμό και οι τεράστιες πλημμύρες, που σχεδόν εξολόθρευσαν πόλεις και χωριά στη Γερμανία και το Βέλγιο, όπως και οι τεράστιες καταστροφικές πλημμύρες στο Ζενγτζού της Κίνας, όπου οι επιβάτες ενός σειρμού του μετρό παγιδεύτηκαν με νερό μέχρι το λαιμό για ώρες, 9.000 σπίτια γκρεμίστηκαν και 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν. Αυτό δεν είναι φυσιολογικό.

Οι εξαιρετικά έντονες συνθήκες ξηρασίας επικρατούν σε όλο τον κόσμο. Αυτό δεν είναι φυσιολογικό. Για παράδειγμα, οι υδάτινες κρίσεις στη Μέση Ανατολή έχουν γίνει θανατηφόρες σε ορισμένες χώρες, οι δεξαμενές σχεδόν στερεύουν σε περιοχές της Καλιφόρνια, το φράγμα Hoover Dam’s Lake Mead βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό όλων των εποχών, η Χιλή χτυπήθηκε σκληρά, η Βραζιλία ακόμα χειρότερα, το ίδιο και η συνήθως βροχερή Ταϊβάν, η Ρωσία, η Τουρκία, η Αυστραλία το ίδιο. Αυτές δεν είναι κανονικές συνθήκες ξηρασίας! (Βλ.- Drought Clobbers the World, Pressenza, 28 Αυγούστου 2021)

Ύψιστη ανησυχία αποτελούν, σύμφωνα με τον Jason Box, οι πρόσφατες παρατηρήσεις ότι η υπερθέρμανση του χειμώνα ενεργοποιεί τον μόνιμο πάγο άνθρακα που έχει απομονωθεί και παγώσει εδώ και χιλιετίες. Όλα αυτά ξαφνικά άλλαξαν με την «λίμνη νερού» στην επιφάνεια, η οποία χρησιμεύει ως διέξοδος για την εκπομπή μεθανίου απευθείας στην ατμόσφαιρα. Οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι τρομακτικές, αλλά κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα εάν και πότε θα γίνει αυτό. Όμως η γνώση αυτού του κινδύνου αρκεί.

Ο νεοφιλελευθερισμός ως αποτυχημένο σύστημα

Το COP26 χρησιμεύει ως ένας ανεπιθύμητος καταλύτης για την εξέταση της πραγματικής ουσίας του νεοφιλελεύθερου χαρακτήρα του καπιταλισμού. Είναι διδακτικό ότι το κλιματικό δίλημμα φέρνει κοντά την παγκόσμια κοινότητα για να πολεμήσει έναν κοινό εχθρό, ο οποίος απαιτεί συνεργασία, όχι ανταγωνισμό, το χαρακτηριστικό του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, και απαιτεί ομοφωνία ίσων, όχι πλούσια σπίτια έναντι φτωχών παραγκουπόλεων. 

Ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός προωθεί εγγενώς το κίνητρο του κέρδους των καταναλωτικών αγαθών με αντάλλαγμα τη χρήση και την περιφρόνηση των οικοσυστημάτων που παρέχουν τη βάση για όλη τη ζωή. Πιο συγκεκριμένα, ο νεοφιλελευθερισμός είναι ένα αρχαϊκό κοινωνικο-οικονομικό μοντέλο, ένα απόθεμα από το φλερτ του Μεσαίωνα με το εμπόριο και τον καπιταλισμό. (Βλ.- The Commercial Revolution in Medieval Europe, The Great Courses Daily, 4 Οκτωβρίου 2019 ή την αριστοτεχνική σύνθεση δύο μερών του Marc Bloch, Feudal Society).

Οι υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς έχουν φτάσει στο σημείο να επιτίθενται δημόσια και να δυσφημούν την υπερθέρμανση του πλανήτη ως πλαστή. Ο Ντόναλντ Τραμπ άσκησε την προεδρική του εξουσία, κρατώντας μια μεγάλη λέσχη, μείωσε την επιστήμη και καταδίκασε σκόπιμα το ζήτημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αποσυρόμενος από το Παρίσι του ’15. Ακόμη χειρότερα, οι φίλοι καπιταλιστές χρηματοδότησαν κρυφά, και συνεχίζουν να χρηματοδοτούν, άμεσες επιθέσεις στο ζήτημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Πιστεύεται ότι οι Ρώσοι ολιγάρχες, καθώς και οι βαρόνοι του πετρελαίου της Μέσης Ανατολής, χρηματοδοτούν κρυφά δεξιές πολιτικές εκστρατείες με ρητό σκοπό να στηρίξουν πολιτικούς υποψηφίους που μπορούν «εύκολα να διαμορφωθούν» για να αντικρούσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη και να εμποδίσουν ενεργά τις προσπάθειες αντιμετώπισης του ζητήματος.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη ήταν στην πρώτη γραμμή καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου, αλλά δεν έγινε τίποτα καθώς ήταν με λάθος τρόπο. Το νεοφιλελεύθερο σήμα του καπιταλισμού απέτυχε να προστατεύσει τον πλανήτη και τον πολιτισμό. Είναι ένα αρχαϊκό ξεπερασμένο σύστημα με πολύ βαθιές ρίζες σε έναν αιωνόβιο λευκό κόσμο που κυριαρχείται από αρσενικά. Η οικοοικονομία είναι πολύ πιο ελκυστική από πολλές απόψεις. (Yale Insights: What is Ecological Economics? από τον Robert Costanza) https://insights.som.yale.edu/insights/what-is-ecological-economics).

Ή, κάντε όπως κάνουν στο Άμστερνταμ: Το Donut Economics Boots Capitalism Out!

 

Μετάφραση και προσαρμογή για την ελληνική εκδοχή: Pressenza Athens.