Η 1η Δεκεμβρίου ήταν η Παγκόσμια Ημέρα AIDS, με αφορμή τη συμπλήρωση σαράντα ετών από την πρώτη αναφορά συμπτωμάτων της νόσου. Πάνω από 36 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πεθάνει παγκοσμίως από ασθένειες που σχετίζονται με το AIDS. Ο ρυθμός θανάτου επιβραδύνεται καθώς οι αποτελεσματικές φαρμακευτικές θεραπείες αποκτούν ευρύτερη διάδοση. Αλλά η ανισότητα που τροφοδότησε επί μακρόν την επιδημία του AIDS εξακολουθεί να υφίσταται, με τιμωρητικές συνέπειες, ιδίως για τους ανθρώπους στη νότια Αφρική. Η επιμονή και οι εξαιρετικά άνισες επιπτώσεις της συνεχιζόμενης επιδημίας του AIDS χρησιμεύουν ως προειδοποίηση καθώς η νέα παραλλαγή Όμικρον του κορωνοϊού κάνει το γύρο του κόσμου.
Προς το παρόν ελάχιστα είναι γνωστά για αυτή τη νεοαναγνωρισμένη μετάλλαξη του SARS-CoV-2, ιδίως αν εξαπλώνεται πιο εύκολα ή αν μπορεί να προκαλέσει πιο σοβαρή COVID-19. Αυτά που γνωρίζουμε οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην ταχεία ταυτοποίησή του από επιστήμονες στη Μποτσουάνα και τη Νότια Αφρική. Η Φατιμά Χασάν, ιδρύτρια της Health Justice Initiative επαίνεσε τους εν λόγω επιστήμονες κατά τη διάρκεια του ενημερωτικού δελτίου ειδήσεων του Democracy Now! λέγοντας: “Νομίζω ότι πρέπει να επαινεθούν γι’ αυτό, για το γεγονός ότι δεν υπήρχε το παραμικρό πέπλο μυστικότητας γύρω από τη γνωστοποίηση της συγκεκριμένης μετάλλαξης”.
Αντί να επαινούνται, όμως, τα έθνη της νότιας Αφρικής απομονώνονται. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εφάρμοσαν γρήγορα μια ταξιδιωτική απαγόρευση για οποιονδήποτε από τα οκτώ έθνη της νότιας Αφρικής να εισέλθει στη χώρα. Η Βραζιλία, ο Καναδάς, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ιράν και το Ηνωμένο Βασίλειο ακολούθησαν το παράδειγμά τους.
“Μια άνιση ταξιδιωτική απαγόρευση επιβλήθηκε σε πολλές χώρες της νότιας Αφρικής”, δήλωσε η Χασάν. “Είναι στην πραγματικότητα αρκετά ρατσιστική αντίδραση”.
Ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σιρίλ Ραμαφόσα απάντησε στις απαγορεύσεις την Κυριακή: “Η εμφάνιση της μετάλλαξης Όμικρον θα πρέπει να είναι ένα κάλεσμα αφύπνισης για τον κόσμο ότι η ανισότητα των εμβολίων δεν μπορεί να συνεχιστεί. Μέχρι να εμβολιαστούν όλοι/ες, όλοι/ες θα συνεχίσουμε να είμαστε σε κίνδυνο. Αντί να απαγορεύουν τα ταξίδια, οι πλούσιες χώρες του κόσμου πρέπει να στηρίξουν τις προσπάθειες των αναπτυσσόμενων οικονομιών να αποκτήσουν πρόσβαση και να παρασκευάσουν αρκετές δόσεις εμβολίων για τους ανθρώπους τους χωρίς καθυστέρηση“.
Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες κατήγγειλε τις ταξιδιωτικές απαγορεύσεις ως “ταξιδιωτικό απαρτχάιντ”, οι οποίες το μόνο που κάνουν είναι να επιδεινώνουν το αυξανόμενο παγκόσμιο χάσμα που προκαλείται από το απαρτχάιντ των εμβολίων. Σε ένα πρόσφατο άρθρο γνώμης, ο Γενικός Διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, καθηγητής Τέντρος Αντχανόμ Γκεμπρεγέσιους, χαρακτήρισε τη συσσώρευση πλεοναζουσών δόσεων εμβολίων από πλούσια έθνη με πληθυσμούς που είναι σε μεγάλο βαθμό εμβολιασμένοι, μεταξύ άλλων και με αναμνηστικά εμβόλια, “ηθικά αποκρουστική και επιδημιολογική τρέλα“.
Θα ήταν ευκολότερο να εμβολιαστεί ο κόσμος παρά να προσπαθούμε μάταια να εμποδίσουμε τις μεταλλάξεις της COVID-19 να περάσουν τα σύνορα. Η Όμικρον είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα – όπως οι New York Times ανέφεραν λεπτομερώς αυτή την εβδομάδα, η μετάλλαξη ήταν ήδη παρούσα στην Ολλανδία πριν ανακοινωθεί η ύπαρξή της στην Αφρική. Ταξιδιώτες με αεροπλάνα από τη Νότια Αφρική μετέφεραν την παραλλαγή στην Ευρώπη, όπου το συνονθύλευμα των αντικρουόμενων εθνικών ταξιδιωτικών περιορισμών που ήδη ίσχυαν και τα ανεπαρκή πρωτόκολλα καραντίνας οδήγησαν τους Ολλανδούς αξιωματούχους να αναγκάσουν πολλούς δυνητικά θετικούς στην ‘Ομικρον ταξιδιώτες να αναχωρήσουν για τους τελικούς προορισμούς τους, επιταχύνοντας την εξάπλωση της νέας παραλλαγής.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες που επωφελούνται από την πανδημία επιβραδύνουν τον εμβολιασμό στις χώρες με φτωχό και μεσαίο εισόδημα. Κρατώντας τις πατέντες στα εμβόλια, εταιρείες όπως η Pfizer, η BioNTech και η Moderna χρησιμοποιούν την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας για να εμποδίσουν την κοινοποίηση της φόρμουλας των εμβολίων τους.
Ο καθηγητής δημοσιογραφίας Στήβεν Θράσερ βλέπει έναν παραλληλισμό μεταξύ του ρόλου της Μεγάλης Φαρμακοβιομηχανίας τώρα με την COVID-19 και του τρόπου με τον οποίο ο Παγκόσμιος Νότος, και κυρίως η νότια Αφρική, επλήγη και συνεχίζει να πλήττεται από το AIDS:
“Σήμερα δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο κάποιος θα έπρεπε να πεθαίνει από AIDS. Είναι ένας ιός που κινείται αργά και έτσι από τη στιγμή που γνωρίζουμε ότι κάποιος έχει μολυνθεί, μπορούμε να του δώσουμε όλη την υποστήριξη που χρειάζεται. Έχουμε την επιστημονική γνώση να το κάνουμε αυτό. Έχουμε φάρμακα γι’ αυτό. Είναι απλώς θέμα προστασίας του καπιταλισμού και των κερδών των φαρμακευτικών εταιρειών“, δήλωσε ο Θράσερ στην εκπομπή του Democracy Now! “Βλέπουμε πολύ παρόμοιες δυναμικές και πάλι τώρα με την COVID-19… έχουμε τα εμβόλια, έχουμε φάρμακα που είναι πολύ αποτελεσματικά και πάλι κρατούνται μακριά από τον Παγκόσμιο Νότο για να προστατευτούν τα κέρδη των φαρμακευτικών εταιρειών”.
Πάνω από ένα χρόνο πριν, η Νότια Αφρική και η Ινδία πρότειναν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου να αναστείλει προσωρινά τις TRIPS, ή αλλιώς τις εμπορικές πτυχές των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, για να επιταχυνθούν οι εμβολιασμοί για την COVID-19 σε όλο τον κόσμο. Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, χειροκροτήθηκε τον περασμένο Μάιο για την υποστήριξή του στο να τεθεί σε εφαρμογή η αναστολή της κατοχύρωσης των δικαιωμάτων των πατεντών. Η Διεθνής Αμνηστία, μαζί με μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου και πολλές ομάδες εργαζομένων, υγείας και άλλες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών παρέδωσαν την περασμένη εβδομάδα στον Λευκό Οίκο ένα ψήφισμα που υπογράφουν πάνω από τρία εκατομμύρια άνθρωποι, σημειώνοντας ότι “έξι μήνες αργότερα, ελλείψει ηγεσίας των ΗΠΑ για την επίτευξη συμφωνίας για την εξαίρεση, η Ευρωπαϊκή Ένωση, εκ μέρους της Γερμανίας, καθώς και η Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν εμποδίσει την πρόοδο”.
Οι άνθρωποι πάνω από το κέρδος πρέπει να είναι το κεντρικό σύνθημα καθώς σύντομα εισερχόμαστε στον τρίτο χρόνο της πανδημίας COVID-19. Χωρίς άμεση δράση, θα μπορούσαμε κάλλιστα να συνεχίζουμε για ακόμα 40 χρόνια να αντιμετωπίζουμε την COVID, όπως ακριβώς αντιμετωπίζουμε το AIDS.
Μετάφραση από αγγλικά: Pressenza Athens.
