Ανησυχητική η κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες, οι αιτούντες άσυλο και οι πρόσφυγες στην Ελλάδα πριν από τη χειμερινή περίοδο, τονίζουν οι οργανώσεις Choose Love, FEANTSA, Ελληνικό Δίκτυο για τη Στέγη και την Κατοικία και The Shift.
Με μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης οι οργανώσεις εκθέτουν την κατάσταση που επικρατεί στο πεδίο και ζητάνε δημόσια επείγουσα δράση τόσο για τη βελτίωση της πρόσβασης σε ασφαλή και επαρκή καταλύματα για τους μετανάστες, τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες, όσο και για την κάλυψη βασικών αναγκών, όπως η διατροφή και η πρόσβαση σε χρηματική υποστήριξη.
Άμεση δράση για βελτίωση της κατάστασης
Σύμφωνα με τη Γενική Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ και την Ομάδας Δράσης για τη Διαχείριση της Μετανάστευσης «η ΕΕ έχει στηρίξει την Ελλάδα με περισσότερα από 3,3 δισ. ευρώ από το 2015, προκειμένου να δημιουργήσει τα συστήματα διαχείρισης της μετανάστευσης και των συνόρων της».
Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν σαφώς ότι η κατάσταση παραμένει ανησυχητική και ότι τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα δεν τηρούνται.
Οι συνθήκες στέγασης στους καταυλισμούς και τα σημεία υποδοχής πρέπει να βελτιωθούν
Οι πρόσφυγες, οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να μείνουν άστεγοι, ενώ από την έναρξη της πανδημίας έχει αυξηθεί ο αριθμός των άστεγων προσφύγων και αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα.
Οι οργανώσεις ζητάνε:
- Να αυξηθεί η μετεγκατάσταση από τα νησιά στην ηπειρωτική χώρα. Για όσους μετεγκατασταθούν να υπάρχει εγγυημένη πρόσβαση σε συνεχή και επαρκούς χρονικού διαστήματος διαμονή σε ασφαλείς κατοικίες.
- Οι καταυλισμοί και τα κέντρα υποδοχής πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο ως προσωρινό μέτρο στέγασης και πρέπει, τουλάχιστον, να πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές.
- Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να εργαστεί ενεργά για την πλήρη υλοποίηση του δικαιώματος σε επαρκή στέγαση για όλους/ες.
Η κατάσταση της στέγασης των αναγνωρισμένων προσφύγων
Μεγάλος αριθμός αναγνωρισμένων προσφύγων (και ατόμων των οποίων η αίτηση ασύλου έχει απορριφθεί) εξακολουθεί να ζει σε καταυλισμούς ή είναι άστεγος λόγω έλλειψης βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων στέγασης.
Οι οργανώσεις ζητάνε:
- Μαθαίνοντας από τις ελλείψεις του προγράμματος ένταξης HELIOS, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως μη βιώσιμο από πολλές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και παρατηρητές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να σχεδιάσει αποτελεσματικά προγράμματα στέγασης και ένταξης για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να επιβεβαιώσει πώς και πότε θα αξιολογήσει τη λειτουργία του προγράμματος HELIOS και θα πρέπει να παρακολουθεί τι συμβαίνει με όσους πρέπει να εγκαταλείψουν το πρόγραμμα HELIOS μετά τη λήξη της βοήθειας, αναπτύσσοντας, από κοινού με την ελληνική κυβέρνηση, μηχανισμούς που θα διασφαλίζουν ότι κανείς δεν θα μείνει άστεγος μετά την έξοδό του από τα χρηματοδοτούμενα – από την ΕΕ – καταλύματα.
- Η Επιτροπή πρέπει να ξεκαθαρίσει ποια πρότυπα τηρεί και πώς θα παρακολουθεί την εφαρμογή αυτών των ελάχιστων προτύπων.
Πρόσβαση σε διατροφή
Σε μια νέα ζοφερή τροπή των γεγονότων οι άνθρωποι που ζητούν ή έχουν λάβει διεθνή προστασία στην Ελλάδα στερούνται πλέον τα τρόφιμα ή το χρηματικό τους επίδομα λόγω των πολιτικών που ακολουθεί η ελληνική κυβέρνηση και της συνολικής έλλειψης προετοιμασίας για την ανάληψη των υποχρεώσεών της.
Σχεδόν το 60% των σημερινών κατοίκων των ελληνικών προσφυγικών καταυλισμών στην ηπειρωτική χώρα δεν έχουν πλέον πρόσβαση σε επαρκή ή κατάλληλη διατροφή, γεγονός που προκαλεί σοβαρή δυσφορία και θέτει σε κίνδυνο ευάλωτους ανθρώπους.
Καθώς οι πληθυσμοί των καταυλισμών αποτελούνται κατά 24% από γυναίκες (συμπεριλαμβανομένων των εγκύων γυναικών), κατά 40% από παιδιά, μονογονεϊκές οικογένειες, ασθενείς με ειδικές ιατρικές και διατροφικές ανάγκες, συμπεριλαμβανομένων των χρόνιων παθήσεων, όλες αυτές οι ομάδες διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο πείνας. Σε ορισμένα μέρη, δεν παρέχεται τροφή ούτε καν σε όσους έχουν τεθεί σε καραντίνα λόγω της COVID-19.
Οι οργανώσεις ζητάνε:
- Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να εκταμιεύσει άμεσα τις καθυστερημένες πληρωμές του χρηματικού βοηθήματος και να διασφαλίσει την παροχή διατροφής σε άτομα που ζουν σε εγκαταστάσεις (π.χ. σε καταυλισμούς και τα διαμερίσματα του προγράμματος ESTIA), ανεξάρτητα από το νομικό τους καθεστώς. Το να τους στερεί αυτό το βασικό ανθρώπινο δικαίωμα είναι ντροπή και παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
- Η πρόσβαση στα προς το ζην είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Η επισιτιστική ανασφάλεια, πόσο μάλλον η πλήρης στέρηση τροφής, δεν πρέπει να βιώνεται από κανέναν, ιδίως από κανέναν που φιλοξενείται από μια κυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υποστηρίζεται από τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η ελληνική κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να δράσουν επειγόντως για να εκπληρώσουν αυτό το δικαίωμα και να καλύψουν τις ανάγκες όσων ζητούν προστασία.
Για την κατασκευή πολυδύναμων κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης
Σε συνέχεια των γεγονότων της 8ης και 9ης Σεπτεμβρίου 2020 που κατέστρεψαν τις εγκαταστάσεις υποδοχής της Μόριας της Λέσβου, δημιουργήθηκε νέο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης Πολλαπλών Χρήσεων (ΚΥΤΠΧ) στη Λέσβο. Οι συνθήκες σε αυτό (και σε άλλα) Κέντρα Πολλαπλών Χρήσεων δεν είναι σύμφωνες με τα πρότυπα υποδοχής της ΕΕ και, επιπλέον, υπάρχουν ομοιότητες με συνθήκες κράτησης.
Οι οργανώσεις ζητάνε:
- Η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσει ότι η χρηματοδότησή της δεν θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης Πολλαπλών Σκοπών και εγκαταστάσεων που θα χρησιμοποιούνται για την καθολική κράτηση αιτούντων άσυλο.
- Θα πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι η ελευθερία της μετακίνησης είναι εγγυημένη, ειδικά στις εγκαταστάσεις που βρίσκονται μακριά από τις αστικές περιοχές.
- Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να συμμορφωθούν με τα πρότυπα υποδοχής της ΕΕ και να διασφαλίσουν ότι τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης δεν θα μετατραπούν σε κέντρα κράτησης.
Πρόσβαση σε βοήθεια σε μετρητά
Περίπου 36.000 αιτούντες άσυλο δεν έχουν λάβει βοήθεια σε μετρητά από την ελληνική κυβέρνηση από την 1η Οκτωβρίου 2021.
Τα τρόφιμα, ακόμη και όταν διανέμονται, υπολείπονται των θερμιδικών αναγκών των ενηλίκων και των εφήβων, ιδίως όταν οι άνθρωποι κοιμούνται άσχημα σε κακές συνθήκες περιβάλλοντος και είναι χρόνια άρρωστοι.
Οι οργανώσεις ζητάνε από:
- Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ελληνική Κυβέρνηση να αναλάβουν επειγόντως δράση, ώστε να συνεχιστεί η παροχή χρηματικών βοηθημάτων σε αιτούντες άσυλο και αναγνωρισμένους πρόσφυγες μέχρι να υπάρξει βιώσιμη λύση που να διασφαλίζει την επισιτιστική ασφάλεια και την κάλυψη βασικών αναγκών, όπως προϊόντα υγιεινής και πρόσβαση σε μη επισιτιστικά είδη.
Η κατάσταση των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών (ΟΚοιΠ)
Υπάρχει μια αυξανόμενη προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να φιμώσει τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που εργάζονται στον τομέα των δικαιωμάτων των προσφύγων στη χώρα.
Οι οργανώσεις ζητάνε:
- Η Επιτροπή της ΕΕ να προχωρήσει χωρίς καθυστέρηση στην αξιολόγηση της συμβατότητας της ελληνικής νομοθεσίας για την εγγραφή των ΟΚοιΠ με το δίκαιο της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, και, για λόγους διαφάνειας, να δημοσιοποιήσει την αξιολόγηση αυτή.
Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία που έχει υιοθετήσει η Ελλάδα και τις διεθνείς συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα που έχει επικυρώσει, η Ελληνική κυβέρνηση οφείλει να εξασφαλίσει ορισμένες υλικές συνθήκες υποδοχής, μεταξύ των οποίων: Στέγαση, τροφή και ένδυση – σε είδος ή υπό τη μορφή χρηματικών επιδομάτων. Τα επιδόματα πρέπει να είναι επαρκή για να προστατεύουν τον αιτούντα άσυλο από ακραίες ανάγκες και να περιλαμβάνουν. Ρυθμίσεις για την προστασία της ενότητας της οικογένειας, ιατρική και ψυχολογική φροντίδα, πρόσβαση των ανηλίκων στην εκπαίδευση και σε μαθήματα γλώσσας, όταν αυτό είναι απαραίτητο για να παρακολουθήσουν κανονικά το σχολείο.
Καλά τεκμηριωμένες πληροφορίες από το πεδίο δείχνουν σαφώς ότι τα παραπάνω δεν συμβαίνουν στην πράξη. Καλούμε την ΕΕ και τις ελληνικές αρχές να αναλάβουν δράση ώστε να διασφαλιστεί η τήρηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως έχουν υποχρέωση να το πράξουν!
