Το νέο έτος στο Καζακστάν ξεκίνησε με διαδηλώσεις και ταραχές στους δρόμους. Οι διαμαρτυρίες, οι οποίες μερικές φορές έγιναν βίαιες, ξεκίνησαν από το Ζαναοσέν, στη δυτική περιοχή Μανγκιστάου, στην Κασπία Θάλασσα. Η ίδια πόλη ήταν η σκηνή, πριν από μια δεκαετία, μιας πραγματικής λαϊκής εξέγερσης που προκάλεσε – σύμφωνα με επίσημες πηγές – το θάνατο τουλάχιστον 16 διαδηλωτών, ίσως και πολύ περισσότερων.
Μετά από τρεις αδιάκοπες ημέρες αναταραχών, ο πρόεδρος της δημοκρατίας, Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ, ανακοίνωσε μέσω twitter την πρόθεσή του να μειώσει και πάλι τις τιμές του υγοποιημένου αερίου “προκειμένου να διασφαλιστεί η σταθερότητα στη χώρα“. Η καθυστερημένη ανακοίνωση δεν σταμάτησε τις συνεχιζόμενες ταραχές, αναγκάζοντας τον πρόεδρο να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε ολόκληρη την περιοχή Μανγκιστάου και την κυβέρνηση του Καζακστάν να δηλώσει παραίτηση στις 5 Ιανουαρίου.
Οι λόγοι για αυτό το νέο κύμα διαδηλώσεων συνδέονται με την απότομη αύξηση της τιμής του υγροποιημένου αερίου από την 1η Ιανουαρίου: μια αύξηση που διπλασιάστηκε από τα αρχικά 60 Tenge (0,12 ευρώ) στα 120 που είναι σήμερα. Σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, η αύξηση αυτή συνδέεται με την εκθετική αύξηση της ζήτησης (που σχετίζεται κυρίως με τη χρήση του ως καύσιμο για τα αυτοκίνητα) έναντι σημαντικής στασιμότητας στις ποσότητες που παράγονται ετησίως.
Σε ολόκληρη την περιοχή, μάλιστα, υπάρχει σήμερα μόνο μία μονάδα επεξεργασίας σε λειτουργία, ικανή να παράγει “μόνο” 14,5 τόνους (υγρού) αερίου το μήνα, ποσότητα που δεν επαρκεί για την κάλυψη των τοπικών αναγκών, εν μέρει λόγω της παλαιότητας και της φθοράς της (η μονάδα είναι σχεδόν 50 ετών). Η κατασκευή ενός δεύτερου σταθμού ηλεκτροπαραγωγής έχει προγραμματιστεί εδώ και χρόνια, αλλά επί του παρόντος βρίσκεται σε αδιέξοδο λόγω του κόστους κατασκευής: κόστος το οποίο, σύμφωνα με τις αρχές, θα έπρεπε στην πραγματικότητα να καλυφθεί μερικώς από την αύξηση του κόστους προμήθειας. Ένας φαύλος κύκλος.
Οι διαμαρτυρίες στο Ζαναοσέν, οι οποίες ξεκίνησαν στις 2 Ιανουαρίου, εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλη την περιοχή, επίσης χάρη στη μαζική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των εργαλείων άμεσων μηνυμάτων, φτάνοντας στην κύρια πόλη της περιοχής, το Ακτάου, όπου καταγράφηκαν επίσης συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομικών με δακρυγόνα. Στην Ατυράου, έναν άλλο σημαντικό πετρελαϊκό κόμβο στην περιοχή βόρεια του Ακτάου, η αστυνομία συνέλαβε τον Μαξ Μποκάγιεφ, έναν γνωστό πολιτικό ακτιβιστή που αποφυλακίστηκε μόλις πριν από έναν χρόνο, μετά από πενταετή ποινή φυλάκισης που του είχε επιβληθεί για τη συμμετοχή του στην εξέγερση του 2016 για τη μεταρρύθμιση της γης.
Όμως μέσα σε λίγες ώρες καταγράφηκαν περισσότερες ταραχές στην πρωτεύουσα Νουρ-Σουλτάν και στο κύριο οικονομικό και εμπορικό κέντρο της χώρας, το Αλμάτι, με συλλήψεις και προληπτικές προσαγωγές. Εδώ, οι διαδηλωτές εισέβαλαν και έβαλαν φωτιά στο δημοτικό κτίριο, μαζί με αρκετά κτίρια του κυβερνώντος κόμματος Νουρ Οτάν. Παντού, τα παράπονα σύντομα πήραν πολιτική τροπή, όχι μόνο ζητώντας την άμεση παραίτηση του περιφερειακού κυβερνήτη, Νουρλάν Νογκάγιεφ, αλλά επίσης – και πάνω απ’ όλα – απαιτώντας περισσότερη δημοκρατία και ενεργό λαϊκή συμμετοχή στην επιλογή των ακίμ, των δημάρχων και των περιφερειακών ηγετών.
