(Το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ 2022 διοργανώθηκε στην πόλη του Μεξικού, από την 1η έως την 6η Μαΐου. Η συντάκτρια Αλίσια Μπλάνκο το παρακολούθησε εκ μέρους του πρακτορείου και ξεχώρισε μερικές ομιλίες/παρουσιάσεις. Το παρόν γραπτό κείμενο εκφωνήθηκε στις 5 Μαΐου, από τον Ντένις Λίνκενς, μέλος της Διεθνούς Συλλογικότητας Γαλλόφωνων Νέων. Αφορά την πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού κέντρου γνώσης των Ζαποτέκων, υπό την ώθηση του Ζαποτέκου ζωγράφου-φιλοσόφου, Νικηφόρου Ουρμπιέτα Μοράλες.)
Ο πολιτισμός των Ζαποτέκ, γνωστοί ως “άνθρωποι των σύννεφων”, είναι ένας μητριαρχικός πολιτισμός του οποίου οι ρίζες, που βρίσκονται στην κοιλάδα της Οαχάκα, χρονολογούνται πριν από περισσότερα από 2000 χρόνια. Ο καθηγητής Νικηφόρος Ουρμπιέτα Μοράλες, τον οποίο γνωρίσαμε στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ 2022, είναι ζωγράφος και φιλόσοφος που γεννήθηκε το 1950 στο χωριό Σάντα Άνα Ζεγκάτσε. Στοιχεία της κουλτούρας των Ζαποτέκ βρίσκονται σε όλο το καλλιτεχνικό του έργο. Εργάζεται εδώ και πολλές δεκαετίες για να μελετήσει και να γνωστοποιήσει τη σκέψη του λαού του. Μόλις πρόσφατα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας ενός εκπαιδευτικού κέντρου για τη διδασκαλία του πολιτισμού και της σκέψης των Ζαποτέκ, που πήρε την ονομασία “το σπίτι του ανέμου”. Σήμερα, το έργο συγκεντρώνει περίπου δεκαπέντε άτομα και ένα πλήθος οργανώσεων για να φέρουν εις πέρας αυτό το έργο της ανταλλαγής γνώσεων, πρακτικών και οραμάτων του πολιτισμού, μέσω των πολλαπλών αυτόχθονων γλωσσών που αναγνωρίζονται στην κοιλάδα της Οαχάκα.
“Το εκπαιδευτικό βλέμμα των ιθαγενών λαών έχει πολλά να μας πει”.
Ο διάλογος, η τέχνη και το παιχνίδι βρίσκονται στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας στο “σπίτι του ανέμου”. Σύμφωνα με τον καθηγητή, το ενδιαφέρον του κόσμου για τον πολιτισμό των Ζαποτέκ αποτελεί “απειλή” για αυτόν, καθώς τον βλέπουν μόνο μέσα από το πρίσμα της λαογραφίας του και τον μετατρέπουν σε μια εμπορική υπηρεσία για να τον ευχαριστήσουν και να τον πουλήσουν στους τουρίστες. Εστιάζοντας στη λαογραφία, ο κόσμος στερείται το ουσιώδες: τον πλούτο και την πολυπλοκότητα της σκέψης και της φιλοσοφίας του πολιτισμού των Ζαποτέκ.
Το “Σπίτι του ανέμου” γεννήθηκε από την αδυναμία των πανεπιστημίων να κατανοήσουν τα αιτήματα και τις προτάσεις των ιθαγενών. Ο καθηγητής το θέτει ως εξής:
“Δεν έχουν καταλάβει ότι δεν χρειαζόμαστε σχολές ανθρωπολογίας – ότι έχουμε το δικό μας επιστημονολογικό σύμπαν και πάνω σε αυτό το σύμπαν θέλουμε να δημιουργήσουμε το δικό μας πανεπιστήμιο. Επιπλέον, δεν μπορούμε να μιλάμε για πανεπιστήμιο, αλλά για πολυμορφία (udiversidad) ή για λουδομορφία (ludodiversidad), επειδή προωθούμε ένα συνεχές παιχνίδι: τον διάλογο. Ο διάλογος είναι πάντα ένα παιχνίδι, ένα παιχνίδι ιδεών, ένα παιχνίδι φαινομένων… Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν ταιριάζαμε στην έννοια του πανεπιστημίου, οπότε η μόνη δυνατότητα που μας είχε απομείνει ήταν να ξεκινήσουμε μόνοι/ες μας. Και από αυτή την παρατήρηση, προχωρήσαμε στη συγκεκριμένη πρωτοβουλία, κατά την περίοδο της πανδημίας”.
Μετάφραση από ισπανικά: Pressenza Athens.
