Πήραμε συνέντευξη από τον ανθρωπιστή βουλευτή, Τόμας Χιρς, σχετικά με την αποτυχία στην κάλπη του συνταγματικού σχεδίου, όπως προέκυψε την περασμένη κυριακή στη Χιλή, σε μια προσπάθεια να καταλάβουμε όσο το δυνατόν ευρύτερα το θέμα.

 

Πώς προκύπτει ο θρίαμβος της απόρριψης;

Πιστεύω ότι είναι ακόμη πολύ δύσκολο να γίνει μια ενδελεχής ανάλυση με βεβαιότητα, ιδίως όσον αφορά τους λόγους για το αποτέλεσμα αυτό. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι ήταν μια πολύ βαριά ήττα για τους ανθρώπους που υποστήριζαν το προτεινόμενο συνταγματικό σχέδιο, για όσους/ες από εμάς φιλοδοξούσαμε να έχουμε ένα νέο δημοκρατικό Σύνταγμα που θα εγγυάται τα δικαιώματα στη χώρα μας. Και είναι σίγουρα ένα αποτέλεσμα που πονάει.

Ταυτόχρονα, και πρέπει να το πω αυτό από την αρχή αυτής της συνέντευξης, για όσους/ες από εμάς αγωνιστήκαμε για περισσότερα από 40 χρόνια για να έχουμε ένα δημοκρατικό Σύνταγμα στη Χιλή και να αφήσουμε πίσω μας την κληρονομιά του Πινοσέτ, για όσους/ες από εμάς συνελήφθησαν γι’ αυτόν τον αγώνα στα χρόνια της δικτατορίας, για όσους/ες από εμάς απέρριπταν το Σύνταγμα του Πινοσέτ στις προεδρικές μας εκστρατείες, το να συνεχίσουμε να διεκδικούμε αυτό το κοινωνικό αίτημα για ένα ή δύο χρόνια ακόμη δεν θα μας ακινητοποιήσει σε καμία περίπτωση. Τα καθήκοντα, οι αγώνες, οι προκλήσεις του εξανθρωπισμού δεν σταματούν μπροστά σε προφανείς αποτυχίες. Μου έρχονται στο μυαλό τα λόγια του Αργεντινού φιλοσόφου, Σίλο, όταν είχε πει: “Έχουμε αποτύχει αλλά επιμένουμε, επιμένουμε γιατί πετάμε με τα φτερά ενός πουλιού που λέγεται πρόθεση”. Και δεν είναι μια απλή φράση, αλλά έχει να κάνει με μια πεποίθηση, με έναν σκοπό ζωής που μας ωθεί να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για να αλλάξουμε ένα βαθιά απάνθρωπο σύστημα.

Επιστρέφοντας στο θέμα, ως προς το γιατί ο θρίαμβος της απόρριψης, πιστεύω ότι πρόκειται για ένα σύνθετο και πολυτομεακό ζήτημα. Έγιναν λάθη στη Συνέλευση, όταν ξεκίνησε, και δημιούργησε μεγάλη δυσαρέσκεια. Από την πρώτη ημέρα, όταν από τη μία πλευρά συγκινηθήκαμε από την ομιλία της Ελίζα Λονσόν (Προέδρου της Συνταγματικής Συνέλευσης, γυναίκας και ιθαγενούς Μαπούσε) και από την άλλη υπήρξε το θέαμα ορισμένων μελών της Συνέλευσης που δεν επέτρεπαν στην ολομέλεια της Συνέλευσης να λειτουργήσει. Και μια άλλη φορά όταν διέρρευσε ένα ηχητικό από τον Γραμματέα της Συνέλευσης στο οποίο ρωτούσε τον Πρόεδρο “Τι θα κάνουμε με αυτό το τσίρκο;” Ή τα ψέματα του Ρόχας Βάδε, τα οποία είχαν πολύ ισχυρό αντίκτυπο στον κόσμο, το πώς η υποψηφιότητα αυτή είχε στηριχθεί σε ένα ψέμα (σ.τ.μ.: ηγετική φυσιογνωμία των εξεγερμένων του 2019, που εξαπάτησε την κοινή γνώμη λέγοντας ότι έχει καρκίνο). Λοιπόν, εν ολίγοις, δεν ξέρω αν αξίζει να υπεισέλθω σε τέτοιες λεπτομέρειες, αλλά υπήρχαν σαφώς καταστάσεις στη Συνέλευση από τις οποίες μέρος του κόσμου πήρε αποστάσεις.

Δεύτερον, πρέπει να ειπωθεί ότι από την πρώτη ημέρα υπήρξε μια εκστρατεία από την πολιτική ελίτ, και κυρίως την οικονομική ελίτ, από τους ισχυρούς αυτής της χώρας, από εκείνους που έλεγχαν τη διαδικασία στη Χιλή, μια βίαιη και έντονη εκστρατεία για να απαξιώσουν και να αποκλείσουν τη δυνατότητα να υπάρξει ένα νέο Σύνταγμα με δικαιώματα στη χώρα. Χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα που είχαν στη διάθεσή τους: τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα κοινωνικά δίκτυα, με μια εκστρατεία εκατομμυρίων. Στην πραγματικότητα, ενώ δίνουμε αυτή τη συνέντευξη, υπάρχουν Αμερικανοί βουλευτές που απαιτούν από τους διευθύνοντες συμβούλους του Facebook, του Twitter και άλλων δικτύων να κάνουν δήλωση σχετικά με την εκστρατεία παραπληροφόρησης και ψευδών ειδήσεων που διεξήχθη στη Χιλή.

Από την άλλη πλευρά, πιστεύω ότι η ψήφος ήταν περισσότερο εντυπωσιασμού παρά ψήφος που σχετίζεται με το περιεχόμενο, παρόλο που υπάρχουν παράγοντες στο περιεχόμενο που δημιούργησαν αμφιβολίες και φόβους που ενισχύθηκαν από αυτή την εκστρατεία παραπληροφόρησης: ότι οι άνθρωποι θα έχαναν τα σπίτια τους, ότι θα έχαναν τις συνταξιοδοτικές τους αποταμιεύσεις, ότι δεν θα μπορούσαν να ταξιδεύουν ελεύθερα, ότι θα τους έκρινε ένα διαφορετικό σύστημα, όλα θέματα που είναι απολύτως ψευδή, αλλά που ωστόσο επηρέασαν έντονα ορισμένους φόβους που είναι αταβιστικοί για τους ανθρώπους.

Υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας, και αυτός είναι ότι κατά κάποιο τρόπο υπήρχε η τάση να συνδεθεί η έγκριση με την υποστήριξη αυτής της κυβέρνησης και αν δείτε τα αποτελέσματα, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το ποσοστό του Προέδρου είναι γύρω στο 37 ή 38%, το οποίο είναι, το δημοψηφικό αποτέλεσμα υπέρ της έγκρισης. Με άλλα λόγια, υπάρχει άμεση συσχέτιση.

Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να ληφθεί υπόψη είναι ότι αυτή τη φορά η ψηφοφορία ήταν υποχρεωτική, και επειδή ήταν υποχρεωτική, έλαβαν μέρος εκατομμύρια άνθρωποι που κανονικά δεν το έκαναν, οι οποίοι σε γενικές γραμμές είναι οι πιο ανενημέρωτοι, οι πιο απογοητευμένοι πληθυσμοί, που απορρίπτουν το σύστημα και τις συνθήκες στις οποίες τους ωθεί να ζουν. Επομένως δεν με εκπλήσσει το γεγονός ότι με την ψήφο τους εξέφρασαν επίσης την απόρριψη ενός συστήματος γενικά αλλά και της υποχρέωσης να πάνε να ψηφίσουν.

Πιστεύω λοιπόν ότι πρόκειται για το άθροισμα αυτών των παραγόντων.

Το πιο περίεργο απ’ όλα είναι πως – κατά τη γνώμη μου – η πρόταση της Συνέλευσης είναι ένα πολύ καλό κείμενο που ωφελεί τη συντριπτική πλειοψηφία της χώρας μας. Και ως εκ τούτου, μπορεί κανείς να διαπιστώσει την αντίφαση ή την ασυνέπεια στο ότι οι πληθυσμοί που ενδεχομένως θα ωφελούνταν από το δικαίωμα στο νερό, από την αναγνώριση των αυτόχθονων πληθυσμών, από την ισότητα των φύλων και από τόσα άλλα ζητήματα, φαίνεται να το καταψηφίζουν. Και αυτό μιλάει για μια βαθιά παραπληροφόρηση, που συνδέεται με το νεοφιλελεύθερο μοντέλο, το οποίο εγκαθιστά την πεποίθηση ότι κάποιος θα χάσει ό,τι έχει, η οποία είναι αρκετά απατηλή, αλλά αποτελεί μέρος αυτού που φαίνεται να λειτουργεί σε αυτό το μοντέλο.

Ο βουλευτής Τόμας Χιρς, ψηφίζει στο δημοψήφισμα για τη Συνταγματική Αναθεώρηση.

 

Μπροστά σε αυτό το συντριπτικό φαινόμενο, όλες οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω, με μια απόρριψη που μοιάζει σχεδόν με ένα νέο και διαφορετικό “ξέσπασμα” του συντηρητισμού. Τι συνέπειες πιστεύεις ότι θα έχει;

Πρώτα απ’ όλα δεν συμφωνώ ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα “ξέσπασμα” του συντηρητισμού, δεν βρισκόμαστε μπροστά σε ένα “ξέσπασμα”, το ξέσπασμα ήταν η αφύπνιση ενός ολόκληρου λαού, μιας χώρας που ξεσηκώθηκε ενάντια στην αδικία, ενάντια στην κακομεταχείριση, ενάντια στην έλλειψη αξιοπρέπειας και που απαίτησε τον Οκτώβριο του 2019 μια βαθιά αλλαγή στη χώρα μας, η οποία συμπυπκνώθηκε στο αίτημα για ένα νέο Σύνταγμα. Επομένως, αυτό που βιώνουμε δεν είναι ένα ξέσπασμα, ούτε ένα ξέσπασμα συντηρητισμού, διότι δεν αντιστοιχεί σε ένα αίτημα για ένα πιο συντηρητικό σύστημα, με λιγότερους μετασχηματισμούς. Αυτό που έχουμε εδώ είναι πολλή παραπληροφόρηση, φόβος, ατομικισμός βασισμένος σε ψεύτικες απειλές. Αυτό ήταν το πιο σημαντικό, η παραπληροφόρηση σχετικά με το περιεχόμενο του νέου Συντάγματος και αυτό που υπήρχε, ήταν περισσότερο ένα συναίσθημα. Ένα συναίσθημα που λειτούργησε και όχι η απόρριψη αυτού ή εκείνου του περιεχομένου, αν και σίγουρα υπήρχε και αυτό, αλλά πιστεύω ότι αυτό που λειτούργησε ήταν ένα γενικευμένο συναίσθημα σε σχέση με τη διαδικασία της Συνέλευσης.

Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, νομίζω ότι θα ήταν τεράστιο λάθος αν οποιοσδήποτε πολιτικός τομέας προσπαθούσε να επωφεληθεί από αυτό το αποτέλεσμα. Η δεξιά πτέρυγα θα έκανε μεγάλο λάθος να διεκδικήσει τη νίκη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι για να θριαμβεύσει η Απόρριψη, έπρεπε να κρύψει όλες τις εμβληματικές προσωπικότητες αυτού του κόσμου, από τον υποψήφιο πρόεδρό της, Χοσέ Αντόνιο Καστ, μέχρι τον πρώην πρόεδρο Σεμπαστιάν Πινιέρα, και ολόκληρη η δεξιά πολιτική ηγεσία ήταν εντελώς κρυμμένη και καμουφλαρισμένη με την τοποθέτηση ανθρώπων που προέρχονταν από τον κόσμο της κεντροαριστεράς, από την πρώην Concertación, αλλά που γνωρίζουμε ότι ήταν μέρος αυτού που ήταν γνωστό ως Κόμμα της Τάξης, δηλαδή αυτών που διατήρησαν και εμβάθυναν το νεοφιλελεύθερο μοντέλο τα τελευταία 30 χρόνια. Νομίζω ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν προσπαθούμε να αποδώσουμε τον θρίαμβο σε έναν συγκεκριμένο πολιτικό τομέα, διότι αυτό δεν συνέβη.

Αυτό δεν σημαίνει ότι όσοι/ες από εμάς φιλοδοξούμε να επιτύχουμε βαθιές αλλαγές στο σημερινό μοντέλο χρειάζεται να προβληματιστούμε, να κάνουμε αυτοκριτική για το πώς να συνδεθούμε, πώς να επικοινωνήσουμε, πώς να πλησιάσουμε τις καρδιές ευρύτερων τομέων, ιδιαίτερα των λαϊκών τομέων, του αγροτικού κόσμου, του κόσμου των ιθαγενών και των διαφορετικών κόσμων των εργαζομένων κ.λπ., στους οποίους/ες σαφώς δεν καταφέραμε να φτάσουμε με το μήνυμά μας.

Θα υπάρξουν τα προβλήματα των μέσων ενημέρωσης, οι ψευδείς ειδήσεις, τα δισεκατομμύρια πέσος που υπολογίζει η δεξιά πτέρυγα και η απόρριψη, αλλά ανεξάρτητα από αυτά, πρέπει να κάνουμε μια αυτοκριτική και μια αξιολόγηση, χωρίς να υποφέρουμε, χωρίς να δείχνουμε με το δάχτυλο ή να κατηγορούμε ο ένας τον άλλον. Πρέπει να μάθουμε από αυτή την κατάσταση για να δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε τις μελλοντικές διαδικασίες, διότι αυτό για το οποίο δεν έχω καμία αμφιβολία είναι ότι αυτή η διαδικασία συνεχίζεται.

 

Πώς προβλέπεται η συνέχεια της διαδικασίας της Συνταγματικής Αναθεώρησης στη Χιλή;

Η συνταγματική διαδικασία πρέπει να συνεχιστεί και θα συνεχιστεί. Επειδή το Σύνταγμα του 1980 είναι νεκρό. Αν και εξακολουθεί να ισχύει σήμερα από νομικής άποψης, έχει χάσει κάθε ισχύ. Κανείς δεν το αναγνωρίζει ως πλαίσιο για τη μελλοντική ανάπτυξη της χώρας μας.

Δεύτερον, επειδή η δέσμευση που αναλήφθηκε μετά το δημοψήφισμα ήταν να προχωρήσουμε προς ένα νέο Σύνταγμα. Το 80% των ψηφοφόρων δήλωσαν ότι επιθυμούν ένα νέο Σύνταγμα και είπαν επίσης ότι θα πρέπει να καταρτιστεί από μια εκλεγμένη Συνέλευση, στο 100%.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο λέμε τώρα ότι θα υπάρξει ένα νέο Σύνταγμα, το οποίο πρέπει να δημιουργηθεί από μια Συνέλευση, πρέπει να είναι 100% εκλεγμένο, πρέπει να είναι ισότιμο, αφού δεν θα επιτραπεί ποτέ ξανά να υπάρξουν διαδικασίες στις οποίες δεν υπάρχει απόλυτη ισότητα των φύλων, πρέπει να υπάρχει συμμετοχή των ιθαγενών πληθυσμών, αφού κανείς στη Χιλή δεν μπορεί να δεχτεί ότι αποκλείονται, και πρέπει να υπάρχει συμμετοχή των ανεξάρτητων και των διαφορετικοτήτων της χώρας μας.

Θα πρέπει να καθορίσουμε πρακτικά ζητήματα, ημερομηνίες, πόσα μέλη θα έχει η Συνέλευση, πώς θα εκλέγονται… Εν ολίγοις, υπάρχουν πολλά ζητήματα που ήδη συζητάμε μεταξύ των διαφόρων πολιτικών κομμάτων και κοινωνικών οργανώσεων, αλλά αυτό που είναι σαφές είναι ότι η διαδικασία θα συνεχιστεί μέχρι να έχουμε ένα νέο Σύνταγμα.

Παρόλο που η νέα διαδικασία πρέπει να ξεκινήσει με λευκό χαρτί, δεν έχω καμία αμφιβολία ότι το κείμενο που προέκυψε από τη Σύνοδο που μόλις ολοκληρώθηκε αποτελεί μια εξαιρετική εισαγωγή για την ανάληψη των πολλών δικαιωμάτων που θεσπίστηκαν και που σίγουρα θα αναληφθούν.

Εν ολίγοις, αυτό που συνέβη είναι ότι αυτή η διαδικασία θα διαρκέσει περισσότερο απ’ ό,τι θα θέλαμε, θα πάρει ένα ή δύο χρόνια, αλλά δεν έχω καμία αμφιβολία ότι στη Χιλή θα έχουμε ένα Σύνταγμα που θα δημιουργηθεί σε δημοκρατικό πλαίσιο, με την ισότητα των φύλων, με τη συμμετοχή των αυτοχθόνων πληθυσμών και που θα ορίζει ότι έχουμε ένα κράτος που εγγυάται τα δικαιώματα για όλους/ες.